Συχνά πολλοί δίνουμε έμφαση στους άλλους και στα δικά τους ‘θέλω’ παραμελώντας τελικά τα δικά μας όνειρα. Ένας αποτελεσματικός τρόπος για να αισθανόμαστε καλύτερα με τον εαυτό μας είναι να παρατηρήσουμε τις αυτόματες νοητικές και συναισθηματικές συνήθειες που δεν μας εξυπηρετούν αλλά αντίθετα μας παγιδεύουν. Με συνειδητή επίγνωση και καθημερινή επικέντρωση στην αλλαγή αυτών των συνηθειών, μπορούμε να οικοδομήσουμε νέα, θετικά συναισθηματικά μονοπάτια για τον εγκέφαλό μας.
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος χαρακτηρίζεται από «νευροπλαστικότητα», πράγμα που σημαίνει ότι η εφαρμογή νέων τρόπων σκέψης και συμπεριφοράς μπορούν να αλλάξουν πραγματικά τους νευρώνες του και τις μεταξύ τους συνδέσεις. Έτσι τελικά έχουμε τη δυνατότητα να γίνουμε πιο ευέλικτοι γνωστικά και να θέσουμε πιο υγιή όρια, ώστε και εγκεφαλικά να στοχεύουμε στην ευτυχία και επιτυχία.
Παρακάτω προτείνονται τρόποι για να ξεπεράσουμε 6 σημαντικά εμπόδια που σχετίζονται με την αυτοπεποίθηση.
1. Αίσθημα ενοχής
Η ενοχή είναι ένα συναίσθημα που μαθαίνουμε συχνά από την παιδική ηλικία: «Φάε το φαγητό σου… υπάρχουν άνθρωποι που πεθαίνουν από την πείνα στην Ινδία» και με πολλά άλλα τέτοιου τύπου μηνύματα.
Έχοντας εσωτερικεύσει αυτά τα μηνύματα ως ενήλικες μπορεί να αισθάνομαστε είτε ανερπαρκείς είτε ανίκανοι. Η υπερβολική ενοχή, μπορεί να μας καθηλώσει και να κλέψει τη χαρά από τη ζωή. Υπάρχουν πολλοί τύποι ενοχής και έρευνες αναφέρουν πως μόνο μία είναι η «καλή» ενοχής: εκείνη που νιώθουμε να μας ελέγχει αφότου έχουμε κάνει κάτι κακό. Αν είπαμε ψέματα σε κάποιον που μας ενδιαφέρει, ή ενεργήσαμε εγωιστικά, τότε το αίσθημα της ενοχής μπορεί να μας παρακινήσει για να επανορθώσουμε.
Άλλοι τύποι ενοχής όμως είναι αντιπαραγωγικοί και εις βάρος μας, όπως η ενοχή ότι δεν κάνουμε αρκετά για κάποιον άλλο, όταν έχουμε ήδη κάνει πολλά, ή το άλλο πρόσωπο δεν αναλαμβάνει την ευθύνη. Ενοχή επειδή μπορεί να έχουμε περισσότερα χρήματα ή καλύτερες σχέσεις από κάποιους φίλους ή μέλη της οικογένειας. Ενοχή ακόμη και για σκέψεις που στην πραγματικότητα δεν επηρεάζουν τον άλλον, όπως αίσθημα ζήλιας για την καλύτερη κατάσταση κάποιου φίλου. Είναι σημαντικό να μαθαίνουμε από τα λάθη μας και να προσπαθούμε να αισθανόμαστε άξιοι για τα ‘δώρα’ της ζωής και την καλή τύχη μας έχει δοθεί.
2. Αίσθημα αποτυχίας
Πολλοί από εμάς έχουν μια αίσθηση της αποτυχίας που χρωματίζει την αντίληψή μας για τον εαυτό μας και τα επιτεύγματά μας. Αν κοιτάζουμε τη ζωή μέσα από τον φακό της αποτυχίας, τότε ελαχιστοποιούνται τα επιτεύγματά σας.
Στην περίπτωση αυτή ακόμη δεν δίνουμε σημασία στις πιθανώς δύσκολες συνθήκες ή στη σκληρή προσπάθεια που μπορεί να καταβάλαμε. Αυτή η νοοτροπία μπορεί να είναι το αποτέλεσμα της απογοήτευσης σε έναν καίριο τομέα της ζωής, όπως ένα διαζύγιο και δυστυχώς συχνά εξελίσσεται, με αποτέλεσμα να γίνει αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Συχνά ως αποτέλεσμα μπορεί να γίνουμε αναβλητικοί ή τελειομανείς. Ακόμη ίσως να ενεργούμε με τρόπο που δεν εμπνέει εμπιστοσύνη γιατί νιώθουμε πως ό,τι κάνουμε ούτως ή άλλως δεν το κάνουμε σωστά ούτε επαρκώς.
Για να ξεπεραστεί αυτή η νοοτροπία της αποτυχίας πρέπει να συνειδητοποιήσουμε κάθε νέα δυνατότητα είναι μια νέα αρχή και μια ευκαιρία να μάθουμε από τα λάθη του παρελθόντος και να ενεργήσουμε με διαφορετικό τρόπο.
3. Η επιδίωξη της τελειότητας
Η τελειομανία μπορεί οδηγήσει ακόμη και σε παραίτηση ή ηττοπάθεια και μπορεί να είναι επικίνδυνη για το μυαλό και το σώμα. Σχετική έρευνα διαπίστωσε ότι οι τελειομανείς είναι πιο πιθανό να προσβληθούν από κατάθλιψη ή άγχος και να οδηγηθούν ακόμη και στην αυτοκτονία. Οι τελειομανείς έχουν επίσης περισσότερες πιθανότητες να διαγνωστούν με παθήσεις όπως το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης ή ινομυαλγία, αισθάνονται συχνά απατεώνες και ζουν με τον συνεχή φόβο ότι θα εκτεθούν.
Για την καταπολέμηση της τελειομανίας: απαλλαγείτε από τα «πρέπει» και το μαύρο-άσπρο-και σκέψης. Δώστε στον εαυτό σας πίστωση ακόμη και για την προσπάθεια. Σταματήστμε να βλέπετε τα λάθη ως καταστροφή. Δώστε στον εαυτό σας χρονικό περιθώριο για την ολοκλήρωση ενός έργου. Μην κάνετε εκ νέου έλεγχο όσων έχετε ολοκληρώσει. Μην εστιάζετε στις λεπτομέρειες και καλλιεργήστε λιγότερο αυστηρούς τρόπους θεώρησης των πραγμάτων.
4. Ζώντας με λύπη και μεταμέλεια
Eίναι μια αρνητική γνωστική – συναισθηματική κατάσταση κατά την οποία κατηγορούμε τον εαυτό μας για κάποιο κακό αποτέλεσμα ή έχουμε μια αίσθηση απώλειας και θλίψης για ό,τι θα μπορούσαμε να έχουμε ή για κάποια επιλογή που δεν μπορούμε πλέον να αναιρέσουμε.
Από την άλλη πλευρά πάλι, ο πόνος της λύπης μπορεί να οδηγήσει σε μια νέα πορεία. Το πιο πιθανό όμως είναι ότι λύπη μετατρέπεται σε χρόνια αγχωτική, ταπεινωτικήκατάσταση καταβάλοντάς μας, προκαλώντας συνεχή απελευθέρωση ορμονών που σχετίζονται με το στρες (αδρεναλίνη και κορτιζόλη). Για την καταπολέμηση της λύπης, χρησιμοποιούν στρατηγικές που μας βοηθούν να εστιάζουμε στην παρούσα στιγμή. Όπως είπε ο δάσκαλος διαλογισμού Τζακ Kornfield, «Κάθε πρωί γεννιόμαστε και πάλι. Αυτό που κάνουμε σήμερα είναι αυτό που μετράει περισσότερο».
5. Αρνητική σύγκριση με τους άλλους
«Η σύγκριση είναι ο κλέφτης της χαράς»
– Θεόδωρος Ρούσβελτ
Οι συγκρίσεις με τους άλλους είτε προς τα πάνω είτε προς τα κάτω έχουν το εξής αξεπέραστο πρόβλημα -που τις καθιστά και ανώφελες τελικά : ποτέ δεν μπορούμε να ξέρουμε πραγματικά τι συμβαίνει στη ζωή των άλλων. Μια εργασία στο περιοδικό Science έδειξε πόσο διαφορετικά οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τον πλούτο. Πολλοί εκατομμυριούχοι της Silicon Valley αισθάνονται φτωχοί, επειδή δεν μπορούν να συμβαδίσουν με τους δισεκατομμυριούχους στη γειτονιά τους.
Τελικά πάντα θα βρίσκουμε κάποιον τομέα στον οποίο δεν είμαστε τόσο καλά όσο οι άλλοι. Η σύγκριση υποβάλλει μεγάλη στο άτομο. Δυστυχώς, και αυτό καλλιεργείται από μικρή ηλικία όταν για παράδειγμα οι γονείς συχνά συγκρίνουν τα παιδιά με τα αδέλφια τους : «Είσαι ο αθλητικός ένα, ενώ η αδερφή σου έχει τα μυαλά». Η καλύτερη και μάλλον ωφέλιμη σύγκριση είναι ανάμεσα σε ό,τι κάναμε σήμερα και τον προηγούμενο μήνα ή το προηγούμενο έτος.
6. Ικανοποιώντας τους άλλους
Οι άνθρωποι που έχουν αυτοσκοπό να ικανοποιούν τους γύρω τους, επιδιώκουν ουσιαστικά να γίνονται αρεστοί. Πιθανώς να προέρχονται από γονείς νάρκισσους και έμαθαν έτσι να επικεντρώνονται στα θέλω των άλλων. Μπορεί επίσης να είναι υπερ-ευαίσθητοι στην απόρριψη και έτσι προσπαθούν να την αποφύγουν. Μπορεί να έχουν μεγαλώσει με καταθλιπτικούς ή εθισμένους γονείς και έμαθαν ότι για να έχουν την προσοχή των άλλων πρέπει να τους φροντίζουν ή να πληρούν τις συναισθηματικές ανάγκες τους.
Πρόκειται τελικά για μια κακώς εννοούμενη σημασία ή ίσως διαστρέβλωση της σημασίας της ενσυναίσθησης. Ακριβώς επειδή μπορεί να «γνωρίζουν» τι αισθάνονται οι άλλοι, δεν σημαίνει ότι είναι ευθύνη τους να τους κάνουν να αισθάνονται καλύτερα. Αυτή η επιδίωξη σε συνεχή βάση μας επηρεάζουν αυξάνοντας το στρες σας και αποπροσανατολίζοντάς μας από τους στόχους μας. Ο καθορισμός των ορίων και το να μάθουμε να λέμε «όχι» είναι πολύ σημαντικά. Το να μάθουμε να δεχόμαστε κάποια πρόσκαιρη δυσφορία είναι μικρό αντάλλαγμα για τη μακροπρόθεσμη ανακούφιση από το στρες.
Να μάθουμε ακόμη να ιεραρχούμε τις δικές μας επιθυμίες και να τις εξισορροπούμε σε σχέση με τις ανάγκες των γύρω μας. Να σταματήσουμε να περιτριγυριζόμαστε από ανθρώπους που συνεχώς ζητούν και απαιτούν «ρουφώντας» ό,τι μπορούν από μας και να μάθουμε να είμαστε επιλεκτικοί με όσους επιτρέπουμε να έρθουν πιο κοντά μας.
Melanie Greenberg Πηγή
