Αμφιλεγόμενο, πολυσυζητημένο, πολύπλοκα αποκαλυπτικό, απλοποιημένο αλλά όχι απλό το ερωτηματολόγιο  των 37 περίπου ερωτήσεων γνωστό ως ερωτηματολόγιο του Προυστ χρησιμοποιείται εδώ και 120 περίπου χρόνια με αρκετές διαφοροποιήσεις “α λα καρτ” και προκαλεί αμείωτο ενδιαφέρον.

Αποδίδεται στον συγγραφέα του περίφημου “Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο” Μαρσέλ Προυστ, αν και η έρευνα καταλήγει ότι ο Προυστ απλώς απάντησε σ’ αυτό.

Αρέσει, διαβάζεται (κρυφά απ’ όσους το κριτικάρουν) είναι μόδα, έχει κοφτό τέμπο και σίγουρα αναδεικνύει κρυμμένο χιούμορ και ενδιαφέρουσες πλευρές της καθημερινότητάς (μας, σας).

Και συμβάλλει στο να αλληλο-γνωριστούνε καλύτερα οι άνθρωποι…

Σε ότι αφορά τις απαντήσεις λέγεται και γράφεται ότι υπάρχουν δύο εκδοχές. Η μία βρίσκεται ένα αγγλικό λεύκωμα με τίτλο Confessions. An Album to Record Thoughts, Feelings &c., που ανήκε στην Aντουανέτ Φωρ φίλη του Προυστ δημοσίευσε ο γιός της Αντρέ Μπερζ  και τις χρονολογεί γύρω στα 1884. Και άλλη μία με άλλες απαντήσεις τις οποίες ο ίδιος ο Προυστ τιτλοφορεί Marcel Proust par lui-mκme και τοποθετούνται χρονικά γύρω από το 1890.

Ακολουθούν οι ερωτήσεις της Αντουανέτας Φωρ  και οι θεωρούμενες ως αυθεντικές απαντήσεις του Προυστ (μεταφρασμένα από το αγγλικό κείμενο):

– Ποιο είναι το βασικό γνώρισμα του χαρακτήρα σας;
Η ανάγκη να με αγαπούν. Πιο συγκεκριμένα, η ανάγκη να με χαϊδεύουν και να με κακομαθαίνουν, πολύ περισσότερο από την ανάγκη να με θαυμάζουν

– Ποια αρετή προτιμάτε σ’ έναν άντρα;
Το να είναι γοητευτικός σαν γυναίκα

– Ποια αρετή προτιμάτε σε μια γυναίκα;
Το να έχει αντρικές αρετές, και να είναι ειλικρινής στις φιλίες της.

– Τι εκτιμάτε περισσότερο στους φίλους σας;
Να είναι τρυφεροί μαζί μου.

– Το βασικό σας ελάττωμα;

Το ότι δεν ξέρω πώς να θέλω κάτι πολύ, δεν είμαι ικανός να το θελήσω.

– Η βασική σας απασχόληση;
Η αγάπη.

– Τι είναι για σας ευτυχία;
Φοβάμαι πως αυτό που σκέφτομαι δεν είναι τόσο μεγάλο, αλλά ταυτόχρονα δεν τολμώ να το ξεστομίσω, φοβάμαι πως αν το πω θα το καταστρέψω.

– Τι είναι για σας δυστυχία;

Θα ήμουν δυστυχισμένος αν δεν είχα γνωρίσει τη μητέρα και τη γιαγιά μου.

– Αν δεν ήσασταν ο εαυτός σας, ποιος θα θέλατε να ήσασταν;
Θα ήθελα να ήμουν αυτό που ονειρεύονται για μένα οι άνθρωποι που θαυμάζω.

– Ποιος θα ήταν για σας ο ιδανικός τόπος για να ζήσετε;
Μία χώρα όπου όσα μου αρέσουν θα υλοποιούνταν με έναν μαγικό τρόπο, και όπου η τρυφερότητα πάντα θα έβρισκε ανταπόδοση.

– Το αγαπημένο σας χρώμα;
Η ομορφιά δεν βρίσκεται στα χρώματα, αλλά στην αρμονία τους.

– Το αγαπημένο σας λουλούδι;
Όποιο αγαπάει ο άνθρωπος με τον οποίο είμαι ερωτευμένος, και μετά, όλα τα υπόλοιπα..

– Το αγαπημένο σας πουλί;
Το χελιδόνι…

– Οι αγαπημένοι σας συγγραφείς;
Αυτό τον καιρό, ο Ανατόλ Φρανς και ο Πιερ Λοτί.

– Οι αγαπημένοι σας ποιητές
Ο Μποντλέρ και ο Αλφρέντ ντε Βινί.

– Οι αγαπημένοι σας ήρωες από την λογοτεχνία;
Ο Άμλετ.

– Οι αγαπημένες σας ηρωίδες από την λογοτεχνία;
Η Βερενίκη.

– Οι αγαπημένοι σας συνθέτες;
Μπετόβεν, Βάγκνερ, Σούμαν.

– Οι αγαπημένοι σας ζωγράφοι;
Λεονάρντο Ντα Βίντσι, Ρέμπραντ.

– Οι ήρωες σας από την πραγματική ζωή;
Ο κύριος Νταρλού και ο κύριος Μπουτρού.

– Ποιες ιστορικές προσωπικότητες αντιπαθείτε περισσότερο;
Δεν είμαι αρκετά μορφωμένος για να απαντήσω.

– Οι αγαπημένες σας ηρωίδες από την παγκόσμια ιστορία;
Η Κλεοπάτρα.

– Το αγαπημένο σας όνομα;
Έχω ένα κάθε φορά…

– Τι μισείτε περισσότερο;
Ότι μου κάνει κακό.

– Ποιο στρατιωτικό γεγονός θαυμάζετε περισσότερο;
Την στρατιωτική μου θητεία!

– Με ποιο φυσικό ταλέντο θα θέλατε να είστε προικισμένος;
Δύναμη της θέλησης και γοητεία.

– Πώς θα επιθυμούσατε να πεθάνετε;
Βελτιωμένος – και αγαπημένος.

– Σε ποια πνευματική κατάσταση βρίσκεστε αυτό τον καιρό;
Βαρεμάρα που αναγκάστηκα να σκεφτώ τόσο πολύ γύρω από τον εαυτό μου για να απαντήσω σε όλες αυτές τις ερωτήσεις.

– Σε ποια λάθη δείχνετε τη μεγαλύτερη επιείκεια;
Σε εκείνα που καταλαβαίνω.

– Το αγαπημένο σας “motto”;
Αν το πω, φοβάμαι ότι θα μου φέρει ατυχία…

Μαρσελ Προυστ

Γάλλος συγγραφέας, ο Μαρσελ Προυστ έγινε γνωστός από το έργο του ‘’ Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο’’ που μέχρι και σήμερα απασχολεί πολύ τους φιλολόγους και τους φιλοσοφικούς μελετητές. Το Αναζητώντας το Χαμένο χρόνο, αποτελείται από εφτά άνισους μεταξύ τους τόμους και κυκλοφόρησε τμηματικά από το 1913 έως το 1927. Ο μόνος οδηγός μεσα σε αυτό το αχανές μυθιστόρημα που μοιάζει να συνεχίζεται επάπειρον ήταν ο ίδιος ο δημιουργός του.

Από τα δεκαεπτά του χρόνια ο Προυστ, επισκεπτόταν φιλολογικά σαλόνια όπου ήταν περιζήτητος γιατί ήταν ευχάριστος συζητητής και εκπληκτικός μίμος. Έτσι κατάφερε να μπει εύκολα στους κύκλους της καλής κοινωνίας που εγκατέλειψε οριστικά γύρω στα τριανταπέντε του μετά το θάνατο των γονιών του ώστε να αφοσιωθεί αποκλειστικά στη λογοτεχνία. Παρόλο που η υγεία του ήταν κακή, σωματικά και ψυχολογικά, χάρη στην οξυδέρκεια και τη ζωντάνια του μυαλού του, την απίστευτη μνήμη του και την πρωτοφανή ικανότητα να οσφραίνεται και να αναλύει τα αισθήματα και τη συμπεριφορά των ανθρώπων κατάφερε να διακριθεί στα μαθήματα του σχολείου και ιδιαίτερα στη φιλοσοφία.

Από τα παιδικά του χρόνια ακόμα ο Προύστ αφιέρωνε το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου του στο διάβασμα και σε ότι είχε σχέση με τη λογοτεχνία. Την περίοδο της εφηβείας, εκεί γύρω στα δεκατρία φαίνεται να ήταν συχνά ερωτευμένος. Ο μεγάλος του ωστόσο έρωτας υπήρξε η Μαρί ντέ Μεναρντακί αλλά οι γονείς του ήταν αντίθετοι στη σχέση αυτή λόγω της κοινωνικής απόστασης που τους χώριζε. Η πιο ευτυχισμένη περίοδος της ζωής του γάλλου συγγραφέα, φαίνεται να ήταν αυτή της στρατιωτικής του θητείας. Αν και δεν διακρίθηκε σαν στρατιώτης, απέκτησε πολλούς συνομήλικους φίλους που ανήκαν στην καλή κοινωνία της εποχής.