Ο Αμερικανός ψυχολόγος Έντουαρντ Θόρνταϊκ (1874-1949) ασχολήθηκε τόσο με τη μελέτη της συμπεριφοράς των ζώων, όσο και τη διαδικασία της μάθησης. Είναι ιδιαίτερα γνωστός για τη διατύπωση της συνειρμικής θεωρίας και για τη συνεισφορά του στον κλάδο της εκπαιδευτικής ψυχολογίας.
Αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας του στην αξιολόγηση της μαθησιακής διαδικασίας και στον έλεγχο της νοημοσύνης. Θεωρούσε ότι η μάθηση αποτελεί μετασχηματισμούς συνειρμικών συνδέσεων μεταξύ μιας δεδομένης προβληματικής κατάστασης και των αντιδράσεων του ατόμου. Αρχικά, πίστευε ότι η ανταμοιβή και η τιμωρία αποτελούν δύο ισότιμους παράγοντες όσον αφορά την ισχύ στη διαδικασία της μάθησης, αλλά αργότερα διαπίστωσε ότι η πρακτική της ανταμοιβής είναι πολύ πιο αποτελεσματική, ενώ η τιμωρητική πρακτική μπορεί στην πραγματικότητα να οδηγήσει στην επανάληψη μιας ανεπιθύμητης συμπεριφοράς.
Υποστήριζε ότι πριν από οποιαδήποτε μαθησιακή διαδικασία υπάρχει κάποια προβληματική κατάσταση στην οποία το άτομο αντιδρά. Εάν μετά από δοκιμές και πλάνες το άτομο εντοπίσει ένα συγκεκριμένο επιτυχημένο αποτέλεσμα, τότε το αποτυπώνει εξαιτίας της ευχαρίστησης που του προκάλεσε. Επιπλέον, κατά πάσα πιθανότητα θα επιδιώξει την επίτευξη του συγκεκριμένου αποτελέσματος εάν στο μέλλον κληθεί να διαχειριστεί παρόμοιο πρόβλημα.
Μελέτησε τη μαθησιακή διαδικασία μέσα από μία σειρά πειραμάτων σε ζώα και εντόπισε συγκεκριμένους παράγοντες που ωφελούν τη μάθηση και οδηγούν στην επίτευξη μέγιστων αποτελεσμάτων:
1. Ο νόμος του αποτελέσματος. Η σύνδεση του ερεθίσματος με την αντίδραση ενισχύεται όταν το αποτέλεσμα προκαλεί ευχαρίστηση. Παρατηρείται τάση επανάληψης.
2. Ο νόμος της πρόσφατης εμπειρίας. Η επανεμφάνιση καθορίζεται από την πιο πρόσφατη αντίδραση. Με άλλα λόγια, η πιο πρόσφατη απόκριση παρουσιάζει μεγαλύτερες πιθανότητες επανεμφάνισης.
3. Ο νόμος της άσκησης. Όταν ένα ερέθισμα συνδέεται με την επιδιωκόμενη αντίδραση, κάθε μεταγενέστερη αντίδραση ενισχύεται.
4. Ο νόμος της ετοιμότητας. Η ετοιμότητα εξαρτάται από το βαθμό ικανοποίησης που συνοδεύει τα ερεθίσματα.
Ο Αμερικανός ψυχολόγος προσδιόρισε, ακόμα, τρεις βασικούς τομείς της πνευματικής ανάπτυξης:
1. Αφηρημένη νοημοσύνη. Η ικανότητα του ατόμου να επεξεργάζεται και να κατανοεί διαφορετικές έννοιες.
2. Μηχανική νοημοσύνη. Η ικανότητα του ατόμου να διαχειρίζεται φυσικά αντικείμενα.
3. Κοινωνική νοημοσύνη. Η ικανότητα του ατόμου να διαχειρίζεται την ανθρώπινη αλληλεπίδραση.
