Ο έρωτας και η αγάπη είναι ένα καλό παράδειγμα που δείχνει το πώς συμπεριφερόμαστε απέναντι σε κάθε ενδεχόμενο να «πονέσουμε» συναισθηματικά… Πώς αποφεύγουμε συχνά καταστάσεις τις οποίες θα ήταν πολύ χρήσιμο να ζήσουμε ή αντίθετα, αποφεύγουμε να αφήσουμε καταστάσεις τις οποίες είναι απαραίτητο να αφήσουμε.
Ο Ιπποκράτης έλεγε χαρακτηριστικά: «πριν θεραπεύσεις κάποιον, ρώτησέ τον αν είναι πρόθυμος να αφήσει όλα εκείνα που τον κάνουν να αρρωσταίνει…»
Δύσκολο να συνδυαστεί ο έρωτας με τη διάρκεια στο χρόνο… Η χημεία και το πάθος δε διευκολύνουν την εξερεύνηση χαρακτηριστικών της προσωπικότητας καθώς το άλλο πρόσωπο εξιδανικεύεται ταχύτατα… Η αρχική εντύπωση παίζει το μεγαλύτερο ρόλο… Πολύ γρήγορα, πάνω σε λίγα χαρακτηριστικά που μας αρέσουν, χτίζονται και προσθέτονται πολλά από αυτά που οι ίδιοι ασυνείδητα επιθυμούμε να υπήρχαν… Αυτό συμβαίνει γιατί η φύση ενδιαφέρεται πρωτίστως για την αναπαραγωγή και όχι τόσο για τη συντροφικότητα… ή το φόβο της μοναξιάς (άρα του θανάτου) που έχει ο άνθρωπος.
Έτσι… μετά από λίγο καιρό, οι χημικές ουσίες που προκαλούν την ερωτική προσκόλληση «καίγονται» και εξατμίζονται, δίνοντας σιγά σιγά τέλος στους μηχανισμούς προβολής και εξιδανίκευσης του άλλου. Το ταίρι μας μένει πια χωρίς το αρχικό στέμμα της προβολής των επιθυμιών μας. Οι άνθρωποι μένουν πια ελεύθεροι από τα «μάγια» των χημικών ουσιών, να γνωριστούν πραγματικά. Αν στο σημείο αυτό δεν ταιριάξουν, το βιώνουν επώδυνα και ως αποτυχία… Αυτό που αποθηκεύεται και μένει φρέσκο στη μνήμη τους είναι ο «πόνος»… Συχνά, μέγιστος σκοπός γίνεται πια η αποφυγή του.
Αν ο Έρωτας δεν ήταν δημιούργημα του δικού μας μυαλού το οποίο χρειάζεται ένα άλλο πρόσωπο για να πάρει υλική μορφή, δεν θα παρατηρούσε κανείς ξανά και ξανά το ίδιο αποτέλεσμα στην επαφή μας με πρόσφατα χωρισμένους ερωτευμένους:
Το ταχύτερο ξεθώριασμα της εξιδανίκευσης του άλλου προσώπου…
Τις ασυνείδητες ανάγκες που ζητούσε ο ερωτευμένος από τον έρωτα μέσα από το άλλο πρόσωπο…
Την αποκάλυψη της αναζήτησης αναγνώρισης της αξίας μας στο πρόσωπο που ερωτευόμαστε… Θέση και αξία που απέκτησε από τη στιγμή που η δική μας επιθυμία επενδύθηκε στο πρόσωπο του… Θέση που οι ίδιοι του είχαμε δώσει για να λάβουμε περισσότερη αξία από αυτό…
Η φύση σχεδίασε τα πάντα με σκοπό την δημιουργία των καλύτερων απογόνων και έτσι έδωσε στα θηλυκά την αποστολή να προσπαθούν να διαλέξουν το πιο ισχυρό γονιδιακά αρσενικό… Δόθηκε στη γυναίκα η δυνατότητα ελέγχου της σεξουαλικής ορμής, κάνοντάς την έτσι ικανή και υπεύθυνη να επιλέξει που θα την αφήσει «ελεύθερη» με τα ακόλουθα συναισθήματά της συντροφικότητας… Πιθανότατα επειδή η γυναίκα προορίζεται να φέρει και να μεγαλώσει παιδιά στον κόσμο, ερωτεύεται σπανιότερα και πιο δυναμικά. Αν απειληθεί η ασφάλεια του περιβάλλοντος όπως την έχει συνηθίσει το μυαλό μας, δυσκολεύεται να επενδύσει συναισθηματικά.
Στην καθημερινή πρακτική, πολλές γυναίκες που αντιμετώπιζαν ανασφάλεια με την εργασία τους, απέφευγαν ή και ανέβαλλαν συστηματικά τη συναισθηματική επένδυση σε κάποιο σύντροφο… Η επαγγελματική τους ζωή γινόταν προαπαιτούμενο της συναισθηματικής επένδυσης. Ειδάλλως, ένιωθαν ότι οι απαιτήσεις μιας σχέσης θα πρόσθεταν αρνητικό φορτίο στο ήδη υπάρχον εργασιακό άγχος.
Η αυτοπροστασία αυτή όμως από ενδεχόμενο «πόνο», είχε μία άμεση και βαρύτερη επίδραση στην ψυχική τους διάθεση από τον πόνο από τον οποίο φαινομενικά προφύλασσε… Το σεξουαλικό ένστικτο και το δημιούργημα του, το συναίσθημα της συντροφικότητας, είναι ένας νόμος της φύσης ο οποίος δεν καταπιέζεται, ούτε υποκαθίσταται… Καταπιεσμένα συναισθήματα φέρνουν πάντοτε περισσότερη δυσαρέσκεια από τον ενδεχόμενο πόνο που μπορεί να ερχόταν αν τα ζούσαμε. Είναι σύνηθες να αποφεύγουμε έναν πόνο που φανταζόμαστε μεγαλύτερο επειδή μας είναι άγνωστος, και να προτιμούμε τον ήδη γνωστό και μικρότερο σε ένταση, παρότι σε βάθος χρόνου μας φθείρει περισσότερο.
Η συναισθηματική επένδυση σε ένα νέο πρόσωπο μπορεί να αποφεύγεται με διάφορα τεχνάσματα του μυαλού
Σχέσεις του παρελθόντος οι οποίες προφανώς δεν λειτούργησαν, ή η άρνηση ότι δεν λειτούργησαν εξιδανικεύονται συχνά σαν αντίβαρο στην αποφυγή μιας νέας συναισθηματικής επένδυσης…
Το κλείσιμο στον εαυτό επίσης, προκειμένου ένα άτομο να αποφύγει τον ενδεχόμενο πόνο μιας νέας σχέσης. Μια συμπεριφορά όμως που το καθιστά σταδιακά όλο και πιο ευαίσθητο στον πόνο…
Όταν αποφεύγουμε να ρισκάρουμε να εμπιστευθούμε, το τίμημα που πληρώνουμε για την αποφυγή του πόνου, είναι η πτώση της ψυχικής διάθεσης. Ως κοινωνικά όντα, χρειαζόμαστε τις εγκεφαλικές χημικές ουσίες που δημιουργούνται από την ανθρώπινη επαφή και την εμπιστοσύνη.
Ένας άνθρωπος με μέτρια ψυχική διάθεση είναι πολύ πιο ευάλωτος σε απογοητεύσεις με αποτέλεσμα να αποφεύγει να βρεθεί σε περιβάλλοντα που θα βελτίωναν τη διάθεσή του… Έτσι δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος όπου η διάθεση του «κατεβαίνει» σαν μία κατηφορική σπειροειδής σκάλα.
Η σταδιακή εξοικείωση με το ενδεχόμενο ενός φανταστικού πόνου επιδρά έτσι ώστε να πάψει η φοβία του. Όταν ζήσουμε κάτι, κατανοούμε ότι ο φόβος έκανε τον πόνο να φαντάζει μεγαλύτερος. Αυτό είναι ένα μάθημα που θα οδηγήσει σε καλύτερες επιλογές στο μέλλον.
Στα επιτυχημένα και ιδιαίτερα αγαπημένα ζευγάρια διαπιστώνεται πάντοτε η μεγαλύτερη αυτογνωσία του κάθε συντρόφου. Συχνά ακούγεται ότι η συμπεριφορά μας επηρεάζεται και οδηγείται από τους άλλους… Οι άλλοι όμως απλά βοηθούν να εκδηλωθούν πλευρές του εαυτού μας οι οποίες υπάρχουν μέσα μας. Απλά συμβαίνει να μην τις γνωρίζουμε… Οι άλλοι είναι η ευκαιρία μας να πάρουμε ένα χρήσιμο μάθημα για τον εαυτό μας…
Η εικόνα της ανάβασης ενός λόφου ταιριάζει αρκετά… Οι άνθρωποι που μας δείχνουν τα μονοπάτια, είναι οι σχέσεις που κάνουμε. Κάποιες φορές, κάποιο μονοπάτι μπορεί να είναι αδιέξοδο και τότε χρειάζεται να το εγκαταλείψουμε. Ο άνθρωπος που θα μας οδηγήσει στην κορυφή του λόφου, δεν θα είναι απαραίτητα ο πρώτος που θα σχετιστούμε. Συχνά μένουμε στάσιμοι στο ανέβασμα, από φόβο αν όντως θα βρούμε τον άνθρωπο που θα μα οδηγήσει στην κορυφή. Ο φόβος του ενδεχόμενου πόνου προκαλεί το σταμάτημα αυτό… Φτάνοντας όμως στην κορυφή του λόφου, πάντοτε αντικρίζουμε τη θάλασσα, τη βαθύτερη γνώση του εαυτού μας… Και ο δρόμος είναι πια εύκολος και κατηφορικός…
Νίκος Βακόνδιος, ψυχολόγος
