Επειδή:

• Δεν έχουμε μάθει να διεκδικούμε τα όσα θέλουμε ή δεν θέλουμε, με αποτέλεσμα να υιοθετούμε μιαν απόλυτα παθητική συμπεριφορά, που μας οδηγεί στο να συναινούμε σε όλα όσα μας ζητούν και προτείνουν, ακόμα και όταν δεν συμφωνούμε.

• Θεωρούμε ότι θα μας κακοχαρακτηρίσουν, θα μας θεωρήσουν αγενείς ή ακόμα και κακούς ανθρώπους.

•   Πιστεύουμε ότι, όταν λέμε συνέχεια «ναι», θα μας αποδεχτούν και θα μας αγαπήσουν περισσότερο οι άλλοι.

•   Φοβόμαστε ότι όλα θα καταστραφούν και θα καταρρεύσουν, ακόμα και με την παραμικρή -έστω και αν είναι απολύτως δικαιολογημένη- άρνησή μας.

•   Δεν θέλουμε να απογοητεύσουμε και να πληγώσουμε τόσο τους φίλους, τους αγαπημένους και τους συγγενείς μας, όσο και τους αγνώστους. Είναι δύσκολο να αρνηθείτε στον εργοδότη σας να τελειώσετε το δύσκολο project απόψε κιόλας; Δεν μπορείτε να πείτε όχι σε μία φίλη για παρέα και νιώθετε άσχημα;

Υπάρχουν όμως τρόποι να μάθετε να λέτε όχι για να υπερασπίζετε τις επιθυμίες σας και να νιώθετε ότι δεν σας καταπιέζουν οι άλλοι.

1. Πείτε το

Μην βρίσκετε αδύναμες δικαιολογίες ή μη λέτε ψέματα για να αρνηθείτε κάτι. Μην καθυστερείτε να αρνηθείτε σε κάτι που δεν μπορείτε να αναλάβετε ή να ανταπεξέλθετε τη συγκριμένη στιγμή. Δώστε μια σύντομη εξήγηση, αν χρειάζεται να δώσετε εξήγηση. Ωστόσο, έχετε υπόψη σας ότι δεν είστε πάντα υποχρεωμένοι να εξηγήσετε. Όσα λιγότερα εξηγήσετε τόσο το καλύτερο. Επίσης, δεν χρειάζεται να πείτε ψέματα για να διεκδικήσετε ένα δικαίωμα που ποτέ δεν έπαψε να είναι δικό σας: το δικαίωμα να αρνηθείτε.
Τι να πείτε: «Σε ευχαριστώ αλλά όχι, δεν μπορώ απόψε» ή «δεν μπορώ να το αναλάβω, δυστυχώς έχω πολλή δουλειά» ή «Πολύ ευχαρίστως να το έκανα πραγματικά όμως είμαι πιεσμένος αυτόν τον καιρό, εάν θέλεις όταν τελειώσω το ξανασυζητάμε».

2. Να είστε κατηγορηματικοί και ευγενικοί

Θα πρέπει το «όχι» σας να είναι κατηγορηματικό αλλά δεν χρειάζεται να είναι εχθρικό.
Τι να πείτε: «Λυπάμαι δεν μπορώ αυτή τη στιγμή, αλλά θα σε ενημερώσω πότε και αν μπορώ.» Αυτή η προσέγγιση είναι ανοιχτή και ευγενική και σας βάζει σε θέση ισχύος.

3. Μην ενδίδετε σε κοινωνικές πιέσεις

Πολλοί άνθρωποι και οργανισμοί χρησιμοποιούν τεχνικές χειραγώγησης, είτε συνειδητά είτε όχι. Για παράδειγμα, σκεφτείτε όταν σας δίνουν μια δωρεάν πρόσκληση για κάποια θεραπεία σε ένα ινστιτούτο και μετά σας ζητούν «Θα θέλατε να κλείσουμε αυτό το προγραμματάκι;» ή εάν αρνηθείτε: «Οι περισσότεροι άνθρωποι που δοκίμασαν τη θεραπεία μπήκαν στο πρόγραμμα. Να σας γράψω λοιπόν;» Αυτό βασίζεται στους νόμους της κοινωνικής πίεσης.
Τι να πείτε: «Δώστε μου λίγο χρόνο να σκεφτώ». Όταν αισθάνεστε πίεση τότε δίνετε λίγο χρόνο στον εαυτό σας να το σκεφτεί ή να απομακρυνθεί, προτού πει «ναι» και το μετανιώσει.

4 Βάλτε όρια

Οι άνθρωποι μερικές φορές νιώθουν πολύ άσχημα να πουν «όχι» επειδή δεν έχουν κατανοήσει τον ρόλο που έχουν στη σχέση τους. Όταν κατανοήσετε τη δυναμική και το ρόλο σας, δεν θα σας ανησυχούν οι συνέπειες του «όχι» σας. Θα συνειδητοποιήσετε ότι η σχέση σας είναι σταθερή και μπορεί να αντέξει λέγοντας απλώς «όχι».
Τι να πείτε: «Είναι πολύ σημαντικό για μένα να κάνω αυτό που κάνω τώρα.» ή «Δεν μου αρέσει να δανείζω τα βιβλία μου και έχω δώσει υπόσχεση στον εαυτό μου να μην το κάνω.»

5 Απαντήστε με ερώτηση

Αυτό είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό ιδιαίτερα στους χώρους εργασίας. Ας πούμε ότι ένας προϊστάμενος σας ζητά να αναλάβετε διάφορα καθήκοντα – περισσότερο από όσα μπορείτε να χειριστείτε.
Τι να πείτε: «Χαίρομαι που θα κάνω αυτό και αυτό, ωστόσο, θα χρειαστεί τρεις εβδομάδες, αντί για δύο, για να γίνει μια καλή δουλειά. Που θα θέλατε να δοθεί προτεραιότητα;»

6 Να είστε σταθεροί

Αν κάποιος δεν μπορεί να δεχτεί «όχι» σας, τότε το πρόσωπο αυτό δεν είναι ούτε αληθινός φίλος ούτε ένας άνθρωπος που σας σέβεται. Παραμείνετε σταθεροί στην άρνησή σας και μην νιώθετε τύψεις ή υποχρέωση να πείτε «ναι» επειδή αυτό το πρόσωπο σας κάνει να νιώθετε άβολα. Το ίδιο ισχύει και για τα παιδιά. Επειδή πολλές φορές δεν δέχονται το «όχι» σας ως τελικό θα πρέπει να επιμείνετε και να μη λυγίσετε μετά από λίγο. Αν θυμώσουν διατηρήστε την ψυχραιμία σας και μην παρασυρθείτε σε άλλου είδους συζητήσεις.
Τι να πείτε: «Όχι, πήρα την απόφασή μου», και να το εννοείτε. Ή «Καταλαβαίνω ότι θα ήθελες να κάνουμε αυτό αλλά δεν μπορώ απόψε.»

7 Βάλτε σε προτεραιότητα τις δικές σας ανάγκες.
Όχι αυτές του ατόμου που σας ζητά κάτι. Αν βάλετε προτεραιότητα τις ανάγκες των άλλων πάνω από τις δικές σας, θα νιώθετε άσχημα και θα γκρινιάζετε γι΄αυτό. Πολλές φορές το «όχι» είναι ταμπού, αλλά μην ξεχνάτε ότι ο πιο σημαντικός άνθρωπος που πρέπει να είναι ευχαριστημένος είναι πάνω απ’ όλα ο εαυτός σας. Μην ξεχνάτε ότι η διαφορά μεταξύ των επιτυχημένων ανθρώπων και των πολύ επιτυχημένων ανθρώπων είναι ότι οι δεύτεροι λένε συχνά «όχι».

ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ

Μην έχετε ενοχές όταν οι άλλοι αντιδρούν με θυμό ή εκνευρισμό. Είναι δικαίωμά σας να αρνηθείτε και μην υποκύπτετε στις αντιδράσεις τους.

Πάτροκλος Παπαδάκης ψυχολόγος – VITA