Για να τα βγάλετε πέρα με τις υποχρεώσεις σας χωρίς να υστερήσετε σε ζητήματα ανατροφής θα πρέπει να δώσετε μια αρκετά άνιση μάχη. Γι αυτό καλό είναι να

• επιλέγετε επαγγελματικές ενασχολήσεις με ελαστικό ωράριο.Αυτές οι δουλειές θα σας παρέχουν εισόδημα χωρίς να σας κρατούν μακριά από το παιδί για πολλές ώρες την ημέρα και θα έχετε τη δυνατότητα να ελίσσεστε ανάλογα με τις ανάγκες του παιδιού. Επειδή είστε ο μοναδικός γονέας, έχει μεγάλη σημασία να είστε σχεδόν διαρκώς παρούσα στη ζωή του παιδιού και αυτό θα είναι αδύνατο αν έχετε ένα επάγγελμα με άκαμπτο ωράριο. Παράλληλα προσπαθήστε να αυξήσετε τα εισοδήματά σας.  Οι περισσότερες  έρευνες δείχνουν ότι όταν το παιδί αναθρέφεται από  εύπορη ή μέση εισοδηματικά μητέρα, δεν παρουσιάζει αυξημένα προβλήματα στις σχολικές επιδόσεις, στην ακαδημαϊκή του πορεία αλλά και στη συναισθηματική του ανάπτυξη.

• Τα παιδιά που ζουν με τον ένα γονιό τείνουν να προσκολλώνται σε αυτόν και οι μητέρες που δεν έχουν κάποιον σημαντικό άνδρα στη ζωή τους, τείνουν να προσκολλώνται άθελά τους στο παιδί τους.

• Προσπαθήστε να αφήνετε στο παιδί αρκετό χώρο ώστε να αναπτύσσει την αυτονομία του. Φροντίζετε για τον ίδιο λόγο  να έχετε και οι δύο πολλά σημεία συναισθηματικής αναφοράς (φίλες, φίλους, συμμαθητές, ξαδέλφια, μέλη συλλόγων)

• Δίνετε  πρωτοβουλίες στο παιδί σας, επιτρέπετέ του να συναναστρέφεται με συνομήλικα παιδιά και παράλληλα να αναπτύσσει σχέσεις με άλλους ενήλικες που εμπιστεύεστε -π.χ. το νονό του ή τον θείο του -χωρίς να είστε εσείς συνεχώς παρούσα. Έτσι θα αυτονομείται και δεν θα είναι «κρεμασμένο» επάνω σας.

Η σχέση σας με το παιδί πρέπει να είναι και φιλική, ωστόσο ο βασικός ρόλος σας είναι του γονιού και όχι του φίλου. Μην δώσετε προτεραιότητα στο να είστε «φιλαράκι» με το παιδί σας, αλλά μην γίνετε ποτέ και ο «μπαμπούλας». Για να πετύχετε την ισορροπία που απαιτεί ο δύσκολος ρόλος σας, θα βοηθηθείτε από τα εξής:

• Διατηρείτε σταθερές αρχές και ωράρια στην καθημερινότητά σας, ώστε το παιδί να μάθει από μικρό πως πρέπει οπωσδήποτε να σέβεται κάποια όρια, είτε αυτά αφορούν θεωρητικά ζητήματα και αξίες είτε αφορούν πεζά ζητήματα, σαν τις  ώρες ύπνου και φαγητού. Η σταθερή ρουτίνα και η συνέπεια στην τήρηση των αρχών που έχετε, θα σας βοηθήσει να τα βγάλετε πέρα πιο εύκολα και στην εφηβεία του παιδιού σας.

• Οργανώστε τη ζωή σας όσο περισσότερο μπορείτε. Ο προγραμματισμός θα  σας προφυλάξει από το συναισθηματικό και οικονομικό χάος που συχνά παραμονεύει όλες τις οικονομικά αδύναμες  και μοναχικές οικογένειες

• Προσπαθήστε να μη  δείχνετε αδύναμη και εξουθενωμένη, αλλά ούτε και σκληρή.

•  Όταν αντιμετωπίζετε διλλήματα και δεν έχετε κανέναν να συμβουλευθείτε, αναρωτηθείτε τι θα αποφάσιζαν οι άλλες οικογένειες που γνωρίζετε και εκτιμάτε. Η απάντηση που θα «πάρετε» από τον εαυτό σας ίσως σας βοηθήσει σε μια πιο ισορροπημένη απόφαση γιατί καθώς είστε μόνη, είναι πιο εύκολο να κάνετε και λάθος.

• Επιδιώξτε να έχετε σχέσεις με ολοκληρωμένες οικογένειες, ώστε το παιδί να έχει από μικρό βιώματα της πλήρους οικογένειας  έστω και έξω από το σπίτι του.

• Αν δεν έχετε φιλικές οικογένειες,  στραφείτε στις συγγενικές. Κάντε τις αναγκαίες υποχωρήσεις ώστε το παιδί να μην απομονωθεί. Αν ανατραφεί μόνο και άφιλο ή δίχως επαφές με άλλες οικογένειες, ίσως  απορρίψει μακροπρόθεσμα τα κοινωνικά πρότυπα στα οποία κι εσείς συμφωνείτε ότι το συμφέρει να ενταχθεί.

Το αντρικό πρότυπο

– Φροντίστε να λειτουργεί στην οικογένειά σας η τριγωνική σχέση  που χρειάζεται κάθε παιδί, δηλαδή η σχέση πατέρα, μητέρας και του ιδίου. Μπορεί να αναλάβει το ρόλο του τρίτου προσώπου ο θείος ή ο παππούς. Πρέπει πάντως να  επιλεγεί μια σταθερή και ισορροπημένη προσωπικότητα που δεν θα δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα από εκείνα που καλείται να επιλύσει. Πρέπει επίσης η σχέση να είναι στενή  συγγενική, ώστε να μην υπάρχουν πολλές πιθανότητες το άτομο αυτό να παραιτηθεί από το ρόλο του και το παιδί να βιώσει δεύτερη εγκατάλειψη.

– Αν δεν υπάρχει το  κατάλληλο άτομο για τον συγκεκριμένο ρόλο στο άμεσο περιβάλλον σας ή δεν είναι διαθέσιμο μονίμως για την καθημερινότητά σας, καλό είναι να βρείτε ένα θετικό ανδρικό πρότυπο στο οποίο εν γνώσει του παιδιού να μπορείτε να απευθύνεστε τουλάχιστον κατά καιρούς, για τα σημαντικά ζητήματα. Το πρόσωπο αυτό θα είναι ο δεύτερος πόλος που χρειάζεται το παιδί.

– Αποφύγετε να μιλάτε αρνητικά για τον απόντα πατέρα

– Λόγω της απουσίας του, το παιδί μπορεί να αναπτύξει  έντονη ανασφάλεια. Πρέπει να ενισχύετε τη σιγουριά και την αυτοπεποίθησή του με αθλήματα, χόμπι, ενδιαφέροντα κ.λπ.

– Το παιδί, ειδικά το αγόρι, μπορεί να νιώθει οργή για τον απόντα πατέρα. Όμως θέλει να δείχνει ότι αδιαφορεί γι’ αυτόν. Έτσι, προκειμένου να μην παραδεχτεί την οργή του, μπορεί να τη στρέψει  σε διάφορους στόχους –στους καθηγητές, στη μητέρα, γενικά στην κοινωνία κ.λπ. Άλλες φορές το παιδί δεν εκφράζει οργή, αλλά θλίψη. Δεν θέλει να παραδεχτεί ότι το πληγώνει η απουσία του πατέρα, στρέφει λοιπόν τη θλίψη και την οργή εναντίον του εαυτού του. Θυμώνει με τον εαυτό του και λειτουργεί αυτοκαταστροφικά. Προσπαθήστε να προλάβετε τέτοια προβλήματα στην εφηβεία, μαθαίνοντας από νωρίς στο παιδί σας να εκφράζει ανοιχτά τα συναισθήματά του, να τα ερμηνεύει και να τα αποδέχεται.

– Μερικοί έφηβοι  αποφασίζουν να αναζητήσουν το βιολογικό πατέρα τους. Προετοιμασθείτε για το ενδεχόμενο να ζητήσει τη βοήθειά σας για να έρθει σε επαφή με τον απόντα πατέρα.

Στο σχολείο

Πολλές φορές το παιδί αντιμετωπίζει διαμάχες στο σχολείο. Μερικές μητέρες  έχουν την τάση να ρίχνουν το φταίξιμο πάντα στο δικό τους παιδί. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι συχνά οι ίδιες  οι μητέρες  θεωρούν τη  μονογονεϊκή οικογένειά τους προβληματική, κάτι που αδικεί και εκείνες και το παιδί τους.  Εάν είστε ενοχικό άτομο πρέπει να υπενθυμίζετε διαρκώς στον εαυτό σας  ότι πάρα πολλές πλήρεις οικογένειες παρέχουν ελλειμματική διαπαιδαγώγηση  και απεναντίας πολλοί μοναχικοί γονείς παρέχουν άριστη ανατροφή. Άλλες μητέρες πάλι πεισμώνουν στην επιλογή τους και αποστρέφονται τα κοινωνικά στερεότυπα. Θεωρούν συνήθως  τότε ότι για τις διαμάχες φταίνε πάντα τα άλλα παιδιά. Πρέπει να βρείτε τρόπο να αντιμετωπίζετε το κάθε πρόβλημα όσο πιο αντικειμενικά μπορείτε.

– Καλό είναι – για να μη δημιουργείτε αντικοινωνικά αισθήματα στο παιδί – να μην εκλαμβάνει τις προκαταλήψεις των άλλων προσωπικά. Η στάση π.χ. των άλλων γονέων ή παιδιών απέναντι σας ορίζεται από  βασικές ανθρώπινες ανάγκες. Όταν για παράδειγμα οι υπόλοιποι γονείς κάνουν αμέτρητους δυσάρεστους συμβιβασμούς προκειμένου να μη διαμελισθεί η «πλήρης οικογένειά» τους με ένα διαζύγιο, θέλουν να παίρνουν συχνά την επιβεβαίωση ότι έκαναν τη σωστή επιλογή. Κάθε προσωπική ατυχία σας ή κάθε «στραβοπάτημα» του παιδιού σας τείνει να μεγεθύνεται, γιατί νομιμοποιεί τις δικές τους επιλογές ακόμα περισσότερο και τους παρέχει επιβεβαίωση ή άλλοθι. Κατά συνέπεια η προκατάληψη και η συμπεριφορά τους  δεν στοχεύει στο άτομό σας ή προσωπικά στο παιδί σας.

– Πρέπει να επισκέπτεστε τακτικά το σχολείο του παιδιού και να συναντιέστε με τους δάσκαλους ή τους καθηγητές. Αυτό θα σας διευκολύνει μακροπρόθεσμα σε πολλούς τομείς.

Βάλτε προσωπικές προτεραιότητες

Παράλληλα με όλες τις βραχυπρόθεσμες και άμεσες υποχρεώσεις σας, έχετε την έγνοια να αναπληρώνετε επαρκώς το κενό του πατέρα ώστε να μη δημιουργούνται μακροπρόθεσμα προβλήματα. Αυτή η προσπάθεια, σας καταπονεί καθημερινά  και υπάρχει ο κίνδυνος να «γονατίσετε» τη στιγμή ακριβώς  που θα σας χρειάζεται περισσότερο το παιδί σας –στην εφηβεία. Πάρτε λοιπόν μερικές γενναίες αποφάσεις εξαρχής και τηρήστε τις. Αποφασίστε σε ποιους τομείς θα δίνετε βαρύτητα και ποιους θα καλύπτετε οριακά. Αυτές οι αποφάσεις είναι δύσκολες, γιατί θα αναγκαστείτε να επιλέξετε ανάμεσα σε εξίσου σημαντικές σφαίρες δραστηριότητας. Είναι όμως βέβαιο ότι αν προσπαθήσετε να τα βγάλετε πέρα μόνη σας σε όλα και εξίσου καλά, θα αποτύχετε στα περισσότερα.

Προσπαθήστε να μην παραμελείτε την προσωπική σας ζωή. Πολλές μητέρες νιώθουν ενοχές και «θυσιάζονται για το παιδί τους» κάνοντας μάλλον ζημία παρά καλό στο παιδί. Βρείτε έστω και λίγο  χρόνο για τις φίλες και τους φίλους σας, για κάποια χόμπι ή κοινωνικές ευαισθησίες όπως και για μία ερωτική σχέση.

Αλεξάνδρα Καππάτου Ψυχολόγος