Ο Χάουαρντ Γκάρντνερ θεωρείται ως «ο πατέρας» της θεωρίας της πολλαπλής νοημοσύνης, μία θεωρία η οποία άλλαξε τον χάρτη της εκπαίδευσης σε παγκόσμιο επίπεδο και η οποία επαναπροσδιορίζει και διευρύνει την έννοια της νοημοσύνης. Η νοημοσύνη, δεν είναι μία μοναδική και ενιαία οντότητα, αλλά αποτελείται από ξεχωριστές και ανεξάρτητες μονάδες.
Ο Γκάρντνερ διατύπωσε αυτή τη θεωρία το 1983, ύστερα από έρευνες που διεξήγαγε πάνω στη γνωστική ψυχολογία, ψυχομετρία, νευρολογία, φυσιολογία και ανθρωπολογία. Η σημαντικότερη επιτυχία του συνίσταται στο ότι διαφοροποιείται από τις παραδοσιακές αντιλήψεις της νοημοσύνης και τα ψυχομετρικά τεστ που ποσοτικοποιούν τη νοημοσύνη προτείνοντας ποιοτικές προσεγγίσεις.
Κάθε άτομο έχει ένα συνδυασμό εννέα ή και περισσοτέρων ειδών νοημοσύνης και μπορεί να τις αναπτύξει σε επαρκές επίπεδο. Η νοημοσύνη αποτελεί ένα πολυδιάστατο χαρακτηριστικό, το οποίο συνδέεται με ψυχοσωματικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Είναι η βιοψυχολογική ικανότητα να επεξεργαζόμαστε πληροφορίες τις οποίες μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε σε ένα πολιτισμικό χώρο ώστε να λυθούν προβλήματα ή να δημιουργηθούν προϊόντα τα οποία έχουν αξία σε μια κουλτούρα.
Ο Γκάρντνερ υποστηρίζει ότι το άτομο διαμορφώνει το μοναδικό γνωστικό προφίλ του χάρη στην ύπαρξη των πολλαπλών τύπων ευφυΐας. Αρχικά, ο Γκάρντνερ είχε ξεχωρίσει επτά είδη νοημοσύνης: γλωσσική-λεκτική, λογική-μαθηματική, οπτική-χωρική, σωματική-κιναισθητική, μουσική-ρυθμική, ενδοπροσωπική, διαπροσωπική.
Σε επόμενα βιβλία του πρόσθεσε άλλες δύο φτάνοντας τις εννέα, την φυσιογνωστική, και την υπαρξιακή-φιλοσοφική.
Ο Γκάρντνερ κατακρίνει τα εκπαιδευτικά συστήματα που διαχρονικά δίνουν έμφαση μόνο στην γλωσσικές και λογικομαθηματικές δεξιότητες οι οποίες ενεργοποιούν μόνο το αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου και δεν ευνοείται έτσι η ανάπτυξη άλλων δυνατοτήτων και ιδιαίτερων κλίσεων των μαθητών.
Σύμφωνα με τον Γκάρντνερ η προσωπική και εξατομικευμένη μάθηση είναι η καλύτερη, διότι, κάθε παιδί μαθαίνει με το δικό του ρυθμό και τις δικές του δυνατότητες. Για τον Γκάρντνερ ο σκοπός του σχολείου θα έπρεπε να είναι να αναπτύσσει όλους τους τύπους νοημοσύνης και να βοηθήσει έτσι τον κόσμο να φτάσει στο ζενίθ των δυνατοτήτων του και να ανακαλύψει τα πραγματικά του ταλέντα.
Όπως εξηγεί ο Γκάρντνερ ποτέ δεν είναι αργά για να αλλάξουμε ζωή: «Σε γενικό πλαίσιο οι ευφυΐες καλλιεργούνται ευκολότερα όταν το άτομο είναι σε μικρή ηλικία, γεγονός που σημαίνει ότι είναι ενεργητικότερο, με αυξημένη περιέργεια, ένα σφουγγάρι που “ρουφά” τις γνώσεις. Ωστόσο με την κατάλληλη προσέγγιση όλα τα άτομα μπορούν να αναπτύξουν τομείς που είχαν ξεχασμένους και οι οποίοι είναι πιθανό να τους χαρίσουν την ολοκλήρωση που τους έλειπε».
H λογική του Γκάρντνερ είναι να κατανοήσουμε το πνευματικό προφίλ του κάθε παιδιού και αναλόγως να το διδάξουμε. «Για παράδειγμα, μια αρχή της φυσικής μπορεί να διδαχθεί στα παιδιά με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους, ανάλογα με τις ανάγκες τους. Μέσα από τα μαθηματικά, τη λογική, τη γλώσσα, ένα διάγραμμα στον χώρο, μια άσκηση του σώματος. Ετσι θα γίνει κατανοητή».
Και μόνο αν σκεφτεί κανείς τις θεωρίες που όλοι διδαχτήκαμε κατά καιρούς χωρίς να καταλαβαίνουμε ποτέ το νόημά τους, αντιλαμβάνεται το πόσο δίκιο έχει ο Γκάρντνερ. Και πόσο άδικο είναι το ότι ένας σημερινός υπάλληλος γραφείου θα μπορούσε – αν κάποιος εκπαιδευτικός είχε αντιληφθεί την κλίση του – να είναι ένας επιτυχημένος – και το σημαντικότερο – ευτυχισμένος χορευτής!
Βιογραφία
Ο Χάουαρντ Γκάρντνερ (1943) είναι αμερικανός ερευνητής, καθηγητής Ιατρικής και Νευρολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Βοστόνης, καθηγητής μάθησης στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, γνωστικός και αναπτυξιακός ψυχολόγος. Συγγραφέας 18 βιβλίων που έχουν μεταφραστεί σε 21 γλώσσες, εκατοντάδων άρθρων σχετικά με θέματα ψυχολογίας και τιμημένος με περισσότερα από 20 διεθνή βραβεία, ήταν ο άνθρωπος που απέδειξε ότι η νοημοσύνη μας είναι πολύ περισσότερα πράγματα από αυτό που ορίζει η «στείρα» μέτρηση του IQ μας. Και έδωσε έτσι στους ειδικούς το «κλειδί» που ανοίγει την «πόρτα» της ολοκλήρωσης και της ισορροπίας του ατόμου.
Σε μικρή ηλικία ήταν άριστος πιανίστας και σκεφτόταν να κάνει καριέρα στη μουσική. Το 1961 ξεκινάει ιστορικές σπουδές στο Χάρβαρντ. Η γνωριμία του όμως με τον ψυχολόγο Έρικ Έρικσον και η καταλυτική επιρροή που αυτός άσκησε πάνω του τον οδήγησαν να σπουδάσει κοινωνικές σχέσεις, ένα αντικείμενο που περιελάμβανε ψυχολογία, ανθρωπολογία και κοινωνιολογία. Αποφοιτά το 1965 και μετά από ένα χρόνο σπουδάζει φιλοσοφία και κοινωνιολογία στην Σχολή Οικονομικών του Λονδίνου.
Το 1967, ο Γκάρντνερ έγινε μέλος της ερευνητικής ομάδας στο Project Zero, ένα ερευνητικό κέντρο για τη γνωστική ανάπτυξη της Παιδαγωγικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ. Κατά τη διάρκεια του προγράμματος αυτού μελετώντας άτομα που υπέφεραν από κάποιο είδος εγκεφαλικής βλάβης διαπίστωσε ότι κάθε νοημοσύνη εδράζει σε διαφορετικά σημεία του εγκεφάλου και σε περίπτωση βλάβης, οι υπόλοιπες νοημοσύνες ενδέχεται να μείνουν ανεπηρέαστες.
Για παράδειγμα, κάποιος που έχει χάσει την ικανότητα να διαβάζει λέξεις μπορεί ωστόσο να διαβάζει αριθμούς. Οι έρευνες αυτές τον οδήγησαν να γράψει το βιβλίο Ο κατεστραμμένος νους το οποίο θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ο πρόδρομος της θεωρίας της πολλαπλής νοημοσύνης. Το 1979, ο Γκάρντνερ έλαβε μια μεγάλη χρηματοδότηση από το ίδρυμα Bernard Van Leer στη Δανία, προκειμένου ένα υλοποιήσει ένα πρότζεκτ πάνω στο Ανθρώπινο Δυναμικό.
Ύστερα από 4 χρόνια έρευνας διατύπωσε τη θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης το 1984 στο πρώτο του βιβλίο Τα πλαίσια του νου. Από το 1972 έως το 2000 ήταν διευθυντής του Project Zero. Από το 1995 εργάζεται στο Πρόγραμμα GoodWork Project το οποίο μελετάει τις εμπειρίες διαφόρων ατόμων από διαφορετικούς επαγγελματικούς τομείς. Το ερευνητικό αυτό πρόγραμμα ενέπνευσε το βιβλίο του Ηγετικές Προσωπικότητες: Μια ανατομία της Ηγεσίας. Ο Γκάρντνερ μελέτησε επίσης και το θέμα της δημιουργικότητας. Το 1982 δημοσιεύσε το βιβλίο Η Τέχνη, ο Νους και ο Εγκέφαλος: μια Γνωστική Προσέγγιση της Δημιουργικότητας, το 1993 το βιβλίο Δημιουργώντας Μυαλά και το 1994 το βιβλίο Αλλάζοντας τον κόσμο: Ένα πλαίσιο για τη μελέτη της δημιουργικότητας. Το 2000 ο Γκάρντνερ μαζί με τους συναδέλφους του ίδρυσαν το μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Νους, Εγκέφαλος και Εκπαίδευση». Το εν λόγω πρόγραμμα θεωρήθηκε πολύ πρωτοποριακό και πολλά πανεπιστήμια σε όλο τον κόσμο έχουν αναπτύξει παρόμοια μεταπτυχιακά. Στο πρόσφατο βιβλίο του Πέντε Μυαλά για το Μέλλον αναλύει πέντε γνωστικές ικανότητες που πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους όσοι ασχολούνται με την εκπαιδευτική πολιτική. Ο Γκάρντνερ έχει γράψει 30 βιβλία και πάνω από 500 άρθρα. Έχει τιμηθεί με περισσότερα από 20 διεθνή βραβεία. Συγκαταλέγεται ανάμεσα στους 100 διανοούμενους του κόσμου. Πολλοί ερευνητές και εκπαιδευτικοί από το νηπιαγωγείο μέχρι το πανεπιστήμιο έχουν εφαρμόσει και εμπλουτίσει την θεωρία του. [5]
Ο Γκάρντνερ επαναπροσδιορίζει και διευρύνει την έννοια της νοημοσύνης. Η νοημοσύνη, δεν είναι μία μοναδική και ενιαία οντότητα, αλλά αποτελείται από ξεχωριστές και ανεξάρτητες μονάδες. Κάθε άτομο έχει ένα συνδυασμό των εννέα ή και περισσοτέρων ειδών νοημοσύνης και μπορεί να τις αναπτύξει σε επαρκές επίπεδο. Η νοημοσύνη αποτελεί ένα πολυδιάστατο χαρακτηριστικό, το οποίο συνδέεται με ψυχοσωματικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Είναι η βιοψυχολογική ικανότητα να επεξεργαζόμαστε πληροφορίες τις οποίες μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε σε ένα πολιτισμικό χώρο ώστε να λυθούν προβλήματα ή να δημιουργηθούν προϊόντα τα οποία έχουν αξία σε μια κουλτούρα.
Ο Γκάρντνερ υποστηρίζει ότι το άτομο διαμορφώνει το μοναδικό γνωστικό προφίλ του χάρη στην ύπαρξη των πολλαπλών τύπων ευφυΐας. Αρχικά, ο Γκάρντνερ είχε ξεχωρίσει επτά είδη νοημοσύνης: γλωσσική-λεκτική, λογική-μαθηματική, οπτική-χωρική, σωματική-κιναισθητική, μουσική-ρυθμική, ενδοπροσωπική, διαπροσωπική. Σε επόμενα βιβλία του πρόσθεσε άλλες δύο φτάνοντας τις εννέα, την φυσιογνωστική, και την υπαρξιακή-φιλοσοφική.
Ο Γκάρντνερ κατακρίνει τα εκπαιδευτικά συστήματα που διαχρονικά δίνουν έμφαση μόνο στην γλωσσικές και λογικομαθηματικές δεξιότητες οι οποίες ενεργοποιούν μόνο το αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου και δεν ευνοείται έτσι η ανάπτυξη άλλων δυνατοτήτων και ιδιαίτερων κλίσεων των μαθητών. Σύμφωνα με τον Γκάρντνερ η προσωπική και εξατομικευμένη μάθηση είναι η καλύτερη, διότι, κάθε παιδί μαθαίνει με το δικό του ρυθμό και τις δικές του δυνατότητες. Για τον Γκάρντνερ ο σκοπός του σχολείου θα έπρεπε να είναι να αναπτύσσει όλους τους τύπους νοημοσύνης και να βοηθήσει έτσι τον κόσμο να φτάσει στο ζενίθ των δυνατοτήτων του και να ανακαλύψει τα πραγματικά του ταλέντα.
