Η ψυχολόγος Σόνια Λιουμπομίρσκι του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Ρίβερσαϊντ βραβευμένη με το βραβείο θετικής ψυχολογίας Templeton, υποστηρίζει ότι οι περισσότεροι πιστεύουμε μια σειρά από μύθους, νομίζοντας πως θα είμαστε για πάντα ευτυχισμένοι φτάνει να πετύχουμε τους στόχους που επιβάλλει η κουλτούρα μας. Αυτή η περιορισμένη αντίληψη της ευτυχίας δεν μας αφήνει να αντιληφθούμε τα θετικά που συνοδεύουν κάθε αρνητικό γεγονός της ζωής και να αναγνωρίσουμε την ανάπτυξη που μας προσφέρει.

«Αντί να σας προκαλέσουν τρόμο ή κατάθλιψη, τα σημεία κρίσης της ζωής σας μπορούν να γίνουν ευκαιρίες για ανανέωση, ανάπτυξη και ουσιαστική αλλαγή. Όμως, εκείνο που έχει πραγματικά σημασία είναι πώς τα υποδέχεστε: η επιστήμη δείχνει πως η τύχη ευνοεί όντως τους προετοιμασμένους”, λέει η Sonja Lyubomirsky.

Όπως αποτυπώνει στο βιβλίο της «Οι Μύθοι της Ευτυχίας»,αρκεί να καταλάβουμε πως «ευτυχισμένος δεν είναι αυτός που βιώνει μια σειρά συγκεκριμένων καταστάσεων, αλλά εκείνος που έχει συγκεκριμένους τρόπους αντιμετώπισης των καταστάσεων της ζωής».

Το ζητούμενο είναι η διαρκής ευτυχία. Όμως υπάρχει ένα εμπόδιο: Η ηδονική προσαρμογή = η τάση να συνηθίζουμε, να παίρνουμε σαν δεδομένο οτιδήποτε θετικό μας συμβαίνει Επίσης, ο άνθρωπος είναι πολύ πιο ευπροσάρμοστος απ’ όσο νομίζουμε, τόσο στο καλό όσο και στο κακό. Σε στιγμές κρίσεις επιλέγουμε το μέλλον μας. Επιστρέφει στο αρχικό επίπεδο ευτυχίας ξεχνώντας αυτό που του προκάλεσε χαρά ή πόνο Σκοπός του είναι η επιβράδυνση της προσαρμογής μετά από τη θετική αλλαγή και ο επαναπροσανατολισμός μας μετά από μια αρνητική. Επιλογή ορθολογικής διαδρομής αντί διαισθητικής καθώς η σκέψη είναι προτιμότερη από το ένστικτο.

Εισαγωγή από το βιβλίο Οι μύθοι της ευτυχίας

Σχεδόν όλοι πιστεύουμε σε κάποια πράγματα ή σε μύθους της ευτυχίας – πεποιθήσεις ότι ορισμένα επιτεύγματα (γάμος, παιδιά, δουλειά, πλούτη) θα μας εξασφαλίσουν παντοτινή ευτυχία, και ότι ορισμένες αποτυχίες ή αναποδιές (προβλήματα υγείας, έλλειψη συντρόφου, φτώχεια) θα μας κάνουν δυστυχισμένους για πάντα. Αυτή η απλουστευτική κατανόηση της ευτυχίας ενισχύεται από την κουλτούρα μας και συνεχίζει να υπάρχει, παρά τα συντριπτικά επιστημονικά στοιχεία που δείχνουν πως η ευτυχία μας δεν βασίζεται σε τέτοιες «ασπρόμαυρες» αρχές.

Ένας τέτοιος μύθος ευτυχίας είναι η αντίληψη ότι «Θα είμαι ευτυχισμένος όταν_»  (Συμπληρώστε το κενό).

Θα είμαι ευτυχισμένος όταν πάρω αυτή την προαγωγή, όταν παντρευτώ, όταν κάνω παιδί, όταν γίνω πλούσιος, κερδίσω το τζόκερ, βρω τη δουλειά των ονείρων μου, αγοράσω τις γόβες laboutin και ούτω καθεξής.

Το λάθος εδώ δεν είναι ότι αν πραγματοποιήσουμε αυτά τα όνειρα δεν θα γίνουμε ευτυχισμένοι. Είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα γίνουμε. Το πρόβλημα είναι ότι αυτά τα επιτεύγματα, ακόμη και όταν αρχικά είναι απολύτως ικανοποιητικά, δεν θα μας κάνουν τόσο ευτυχισμένους όσο νομίζουμε ή για τόσο μεγάλο διάστημα. Έτσι, όταν πετύχουμε αυτούς τους στόχους και δεν νιώσουμε όσο ευτυχισμένοι περιμέναμε, συμπεραίνουμε πως πρέπει να έχουμε κάποιο πρόβλημα, ή ότι είμαστε οι μόνοι που νιώθουμε έτσι.

Η αντίστροφη αντίληψη, ένας εξίσου διαδεδομένος και εξίσου τοξικός μύθος ευτυχίας, είναι η πεποίθηση ότι «Δεν μπορώ να είμαι ευτυχισμένος όταν_»
(Συμπληρώστε το κενό).  Για παράδειγμα «Δεν μπορώ να είμαι ευτυχισμένος όταν δεν έχω δουλειά, είμαι μόνος μου, έχω αυτήν την περιφέρεια/στήθος/μύτη κλπ.

Όταν μας τύχει μια αναποδιά, αντιδρούμε συχνά υπερβολικά. Νιώθουμε ότι δεν θα μπορέσουμε ποτέ να ξαναγίνουμε ευτυχισμένοι, ότι η ζωή μας έχει τελειώσει.

Η σχέση μου έχει προβλήματα. Πραγματοποίησα τα όνειρα μου, αλλά νιώθω πιο άδειος από ποτέ. Η δουλειά μου δεν είναι τόσο καλή όσο παλιά. Τα αποτελέσματα των εξετάσεων δεν ήταν καλά. Έχω μετανιώσει τρομερά για κάποια πράγματα.

Ελπίζω ότι το βιβλίο Οι Μύθοι της Ευτυχίας  θα καταφέρει να ξεκαθαρίσει απολύτως ένα πράγμα: αν και φαίνεται ότι μερικές από αυτές τις μεγάλες προκλήσεις θα αλλάξουν οριστικά και μονίμως τη ζωή μας προς το καλύτερο ή το χειρότερο, εκείνο που καθορίζει στην πραγματικότητα τον αντίκτυπό τους είναι οι δικές μας αντιδράσεις.

Πραγματικά, οι αρχικές αντιδράσεις μας είναι που μετατρέπουν αυτά τα γεγονότα σε σημεία κρίσης, αντί να παραμείνουν προβλέψιμες ή και συνηθισμένες ακόμη μεταβατικές περίοδοι της ζωής, όπως πραγματικά είναι.

Δυστυχώς, οι αρχικές αντιδράσεις μας μάς ωθούν να επιλέγουμε δραματικές (και συχνά καταστροφικές) αντιδράσεις. Για παράδειγμα, αν αναληφθούμε ότι η δουλειά μας δεν μας ικανοποιεί πια, ως πρώτη αντίδραση μπορεί να συμπεράνουμε ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα με την ίδια τη δουλειά μας και ν’ αρχίσουμε αμέσως να ψάχνουμε για κάποια άλλη θέση αλλού.

Όμως, ως λύση με περισσότερες μακροπρόθεσμες ανταμοιβές ίσως ενδείκνυται να επανεξετάσουμε και να αναδιαμορφώσουμε τη δουλειά που έχουμε – επανεξετάζοντας και αναθεωρώντας παράλληλα τις καθημερινές σκέψεις και τα συναισθήματά μας.

Αυτό το βιβλίο καλύπτει δέκα διαφορετικά σημεία κρίσης. Αρχίζει με τις σχέσεις (γάμος, εργένικη ζωή, παιδιά),περνά στο χρήμα και τη δουλειά (προβλήματα εργασίας, οικονομική επιτυχία και καταστροφή) και τελειώνει με προβλήματα που έρχονται από τη μέση ηλικία και μετά (υγεία, γηρατειά, μεταμέλεια).

Μπορείτε κάλλιστα ν’ αρχίσετε με τις κρίσεις που σας αφορούν ή σας ενδιαφέρουν περισσότερο. Πιστεύω ότι όλοι ταυτιζόμαστε με πολλές από τις συγκεκριμένες προκλήσεις και μεταβατικές καταστάσεις που περιγράφω εδώ, αφού μπορεί να αντιπροσωπεύουν ένα μέρος του εαυτού μας όπως ήμασταν χτες, όπως είμαστε σήμερα και όπως θα είμαστε αύριο. Με τα γηρατειά συσσωρεύονται ευθύνες και απώλειες, η ζωή γίνεται πιο περίπλοκη, πιο δύσκολη και μερικές φορές πιο ακατανόητη. Πριν αρχίσουν οι κλιμακωτές ανεξέλεγκτες εξελίξεις, καλό θα είναι να εξετάσουμε καλά και προσεκτικά τις κύριες μεταβατικές και κρίσιμες εμπειρίες της ζωής μας, και ποια κίνητρα καθορίζουν τις αντιδράσεις μας απέναντι τους.

Αντί να σας προκαλέσουν τρόμο ή κατάθλιψη, τα σημεία κρίσης μπορούν να γίνουν ευκαιρίες για ανανέωση, ανάπτυξη και ουσιαστική αλλαγή. Όμως, εκείνο που έχει πραγματικά σημασία είναι πώς τα υποδέχεστε: η επιστήμη δείχνει πως η τύχη ευνοεί όντως τους προετοιμασμένους.

Στηρίζομαι σε έρευνες που έχουν γίνει σε αρκετούς σχετικούς τομείς – ανάμεσά τους η θετική ψυχολογία, η κοινωνική ψυχολογία, η ψυχολογία της προσωπικότητας και η κλινική ψυχολογία- για να βοηθήσω όσους από εσάς αντιμετωπίζετε σημαντικά σημεία καμπής, ώστε να κάνετε συνετές επιλογές.

Τα επιστημονικά δεδομένα που περιγράφω θα σας δώσουν μια ευρύτερη οπτική -ουσιαστικά, μια πανοραμική εικόνα της δικής σας μοναδικής κατάστασης- και θα σας ωθήσουν να προχωρήσετε πέρα από τις προσδοκίες σας. Δεν μπορώ να σας υποδείξω ποιον δρόμο ν’ ακολουθήσετε, αλλά μπορώ να σας δώσω ορισμένα εργαλεία ώστε να πάρετε μόνοι σας πιο υγιείς και πληροφορημένες αποφάσεις. Μπορώ να σας βοηθήσω να προετοιμαστείτε, ξέροντας πού πραγματικά βρίσκεται η ευτυχία και πού όχι.

Τα σημεία κρίσης – στα οποία νιώθουμε ότι η ζωή μας αλλάζει και δεν θα είναι ποτέ όπως παλιά, ή συνειδητοποιούμε κάτι, ή μαθαίνουμε ένα βαρυσήμαντο νέο – αποτελούν καθοριστικές στιγμές στη ζωή μας. Είναι στιγμές που τις θυμόμαστε πάντα και μας αλλάζουν, εμπειρίες που πρέπει να τις σκεφτούμε προσεκτικά και να αντιδράσουμε με κάποιον τρόπο.

Αυτό ισχύει όχι μόνο επειδή τέτοιες στιγμές είναι σημαντικές, αλλά και επειδή ακόμη και φαινομενικώς καταστροφικές εμπειρίες μπορεί να αποδειχτούν πύλες που οδηγούν σε θετικές αλλαγές στη ζωή μας.

Πρόσφατες έρευνες αποκαλύπτουν ότι άνθρωποι που βίωσαν κάποια αντιξοότητα (για παράδειγμα, αρκετά αρνητικά γεγονότα ή στιγμές που τους άλλαξαν τη ζωή) είναι τελικά πιο ευτυχισμένοι (και λιγότερο θλιμμένοι, τραυματισμένοι, στρεσαρισμένοι ή κλονισμένοι) από εκείνους που δεν έχουν βιώσει καμιά αντιξοότητα. Αν έχουμε αντέξει αρκετές καταστροφικές στιγμές, γινόμαστε «ανθεκτικοί» και είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι ώστε να διαχειριστούμε μεταγενέστερες προκλήσεις και τραύματα, μεγάλα και μικρά.

Οι ερευνητές απέδειξαν ότι πέρα από αυτή την αυξημένη γενική ανθεκτικότητα, η προσπάθεια να βγάλουμε νόημα από τις προκλήσεις της ζωής μάς βοηθά να ορίσουμε και να θεμελιώσουμε την ταυτότητά μας, κάτι που ενισχύει την αισιοδοξία για το μέλλον και μας βοηθά να αντιμετωπίζουμε πιο αποτελεσματικά το στρες.

Τέλος, η εμπειρία αρνητικών συναισθημάτων όπως η θλίψη, η ανησυχία και ο θυμός στη διάρκεια ενός σημείου κρίσης  – όταν αυτά τα συναισθήματα δεν είναι χρόνια ή πολύ έντονα- μπορεί να αποδειχτεί εξαιρετικά πολύτιμη, αφού τα ίδια αυτά συναισθήματα μας ειδοποιούν για απειλές, αδικίες και προβλήματα που απαιτούν την προσοχή μας. Γενικά, το να μάθουμε να κοιτάζουμε πέρα από τις προσδοκίες που συνοδεύουν τους μύθους της ευτυχίας μπορεί να είναι δύσκολο ή ακόμη και επώδυνο στην αρχή, αλλά μπορεί να μας βοηθήσει να αναπτυχθούμε και να ευημερήσουμε.

Πολλά σημαντικά σημεία καμπής μοιάζουν με σταυροδρόμια, σημεία από τα οποία μπορούμε να ακολουθήσουμε δύο ή περισσότερους διαφορετικούς δρόμους. Η αντίδρασή μας σε αυτά τα σημεία καμπής -που εκείνη τη στιγμή μπορεί να μας φαίνονται «σημεία χωρίς επιστροφή»- θα καθορίσει εν μέρει την εξέλιξη της κρίσης. Αν καταλάβουμε πώς επηρεάζονται οι αναδράσεις μας από τους μύθους.

Από το βιβλίο της Sonja Lyubomirsky “Οι μύθοι της ευτυχίας”