Η αποδοχή και η απόρριψη είναι αναμφισβήτητα δύο έννοιες σημαντικές για την ψυχολογία κάθε ανθρώπου. Όπως σε όλα στη ζωή, είναι σημαντικό να βιώνουμε και τις δύο πλευρές του νομίσματος, σαν μία πολύτιμη εμπειρία ως μάθημα ζωής από το οποίο θα μάθουμε να διαχειριζόμαστε διαφορετικές καταστάσεις και συναισθήματα.
Η γονεϊκή απόρριψη είναι αυτή που πληγώνει περισσότερο και μένει σαν ένα ανεξίτηλο σημάδι στην ψυχή του ανθρώπου. Αναλόγως του χαρακτήρα και της δύναμης που κρύβει μέσα του το παιδί, θα μπορέσει να αντιμετωπίσει ένα τέτοιο γεγονός ή όχι. Θα βρει τρόπους να προχωρήσει τη ζωή του παρακάτω ή θα μείνει αέναα με την ανοιχτή πληγή του συναισθηματικού κενού το οποίο χαρακτηρίζει όλες του τις μετέπειτα σχέσεις.
Με τη βοήθεια ενός επαγγελματία ψυχικής υγείας τα πράγματα γίνονται πιο εύκολα, καθώς η ψυχολογική στήριξη και η εκμάθηση διαχείρισης αυτής της δυσάρεστης εμπειρίας, μπορεί να αποτελέσει το κλειδί για τη δημιουργία όλων των επόμενων σχέσεων σε μια σωστή βάση, με υγιή και ισορροπημένη σκέψη, χωρίς το διαρκή φόβο του τέλους.
Η Απόρριψη ως ένας φαύλος κύκλος
Έχετε ακούσει την έκφραση «αυτοεκπληρούμενη προφητεία»; Όταν ένας άνθρωπος αρχίζει να φοβάται, μπαίνει αυτομάτως σε ένα φαύλο κύκλο, που τον προκαλεί, ασυνείδητα, με την ίδια του τη συμπεριφορά.
Ένας άνθρωπος που φοβάται την απόρριψη, επαγγελματικά και προσωπικά, είναι διατεθειμένος να εκπληρώσει κάθε εντολή ή επιθυμία του άλλου, ακόμα και χωρίς να του έχει καν ζητηθεί. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα ο ίδιος να επιβαρύνεται διαρκώς στις σχέσεις του, άρα να νιώθει μονίμως αδικημένος και να αγανακτεί, αλλά και να καλλιεργεί συνεχόμενα την εντύπωση στους γύρω του ότι δεν χρειάζεται εκείνοι να προσφέρουν ώστε να συντηρήσουν τη μεταξύ τους σχέση.
Ο άνθρωπος που έχει μεγαλώσει μέσα σ’ ένα απορριπτικό περιβάλλον, έχει μάθει να ζει με την αγάπη κατά συνθήκη.
Η συγκαταβατική και παθητική αυτή στάση, έχει παρατηρηθεί ότι απωθεί τους ανθρώπους. Αν λοιπόν κάποιος που φοβάται την απόρριψη αγχώνεται και λόγω αυτού φτάνει να κάνει ό,τι του ζητηθεί και παραπάνω, τότε βιώνει τελικά την απόρριψη, απλά γιατί οι γύρω του δεν δείχνουν να έχουν κανένα ενδιαφέρον ή κίνητρο να ασχοληθούν μαζί του. Αυτό μπορεί να οδηγήσει κάλλιστα ένα ζευγάρι στον χωρισμό, το τέλος μιας φιλίας ή μιας συνεργασίας.
Η Απόρριψη ως βίωμα
Ο άνθρωπος που έχει μεγαλώσει μέσα σ’ ένα απορριπτικό περιβάλλον, έχει μάθει να ζει με την αγάπη κατά συνθήκη, που και πάλι είναι ψευδής. Ένα παιδί που πρέπει να προσπαθήσει για την αγάπη και την αποδοχή των γονιών του και όχι να τη λάβει απλόχερα, έχει μάθει ότι για να αγαπηθώ πρέπει να «δουλέψω» γι’ αυτό.
Και πάλι όμως, όσο κι αν προσπαθήσει, ο απορριπτικός γονέας πάντα θα ακυρώνει το παιδί του με τη συμπεριφορά του και το ύφος του. Έτσι, αυτά τα παιδιά μαθαίνουν να ζουν μόνο με το μοτίβο της απόρριψης, άρα ξέρουν να ζουν μόνο μέσα απ’ αυτή – είναι ο μοναδικός ρόλος που μπορούν να παίξουν, εξού και τον αναπαράγουν σε όλες τις σχέσεις τους, οδηγούμενοι ως παιδιά και ενήλικες σε συνεχείς απορρίψεις.
Έρευνα στο πανεπιστήμιο του Long Island έδειξε ότι η ευαισθησία στην απόρριψη βασίζεται σε μια γνωσιακή προδιάθεση στο να αναμένουμε την απόρριψη με αγωνία, με προθυμία, αλλά και ένταση στις αντιδράσεις μας όταν αυτή μας χτυπήσει την πόρτα. Σαν μια κατάσταση που την προκαλούμε/προσκαλούμε διαρκώς.
Αυτή μας η προδιάθεση μας οδηγεί σε δουλοπρεπείς συμπεριφορές, στην απόσυρση ή σε επιθετικές αντιδράσεις απέναντι στο άτομο που θεωρούμε ότι μας απορρίπτει. Η ερευνά τους έδειξε επίσης, ότι οι άνθρωποι που παρουσιάζουν υψηλή ευαισθησία στην απόρριψη κρατούν απαθή στάση και αποσύρονται σε καταστάσεις που ο σύντροφός τους είναι πιο έντονος, αντί να αντιμετωπίσουν το σύντροφό τους με την ίδια πυγμή.
Εξίσου, αν δεν δουν μία θερμή στάση από το σύντροφό τους, αλλά ουδέτερη ή απόμακρη, αυτομάτως αναγνωρίζουν τα σημάδια ως απορριπτικά προς εκείνους και δεν παίρνουν την πρωτοβουλία να ξεκινήσουν μία επαφή. Αντιθέτως, και πάλι αποσύρονται στο φόβο της απόρριψης.
Οι γνώσεις που έχουν εγγραφεί στο μυαλό ενός ανθρώπου ριζώνουν για τα καλά και τον εμποδίζουν από το να μπορέσει να βγει από το κουτί που τον έχει πλαισιώσει συναισθηματικά. Οι γνωσίες είναι δυνατές αλλά όχι αήττητες! Αρκεί να έχουμε τη θέληση και το πείσμα να τις αντικαταστήσουμε με νέες, πιο υγιείς και λειτουργικές.
Ίρις Κρέμερ, που σπούδασε Ψυχολογία στο πανεπιστήμιο του Έσσεξ και Συμβουλευτική Ψυχολογία στο πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου Πηγή
