Ο αυστριακός νευρολόγος και ψυχίατρος  Viktor Frankl πρότεινε πως το νόημα της ζωής είναι κάτι που διαρκώς μεταβάλλεται όσο ζούμε. Πώς όμως μπορεί κανείς να ανακαλύψει νόημα στη ζωή του; Υπάρχουν τρία μονοπάτια μέσα από τα οποία μπορεί κανείς να βρει νόημα.

Υπάρχει άραγε άνθρωπος που δεν έχει αναρωτηθεί ποιο είναι το νόημα της ζωής του; Είναι ένα ερώτημα που όλους λίγο-πολύ μας έχει απασχολήσει κάποια στιγμή.

Ένας θεωρητικός που ασχολήθηκε εκτενώς με το νόημα της ζωής ήταν ο βιεννέζος ψυχίατρος Viktor Frankl. Ο Frankl κατά τον B’ παγκόσμιο πόλεμο φυλακίστηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στο Άουσβιτς, από όπου κατάφερε να επιβιώσει. Στο βιβλίο του «Το νόημα της ζωής» που έχει γίνει best seller, περιγράφει τα τραγικά βιώματά του εκεί ενώ παραθέτει και τους προβληματισμούς του σχετικά με το νόημα της ζωής.

Κάτι που παρατήρησε ο Frankl από την εμπειρία του στο στρατόπεδο ήταν ότι η διαφορά όσων επιβίωσαν από όσους δεν τα κατάφεραν ήταν ότι οι πρώτοι είχαν ένα ισχυρό νόημα για τη ζωή τους, που τους έκανε ανθεκτικούς απέναντι στη βιαιότητα και τον περιορισμό. Ο ίδιος συμπέρανε ότι ακόμη και στις χειρότερες συνθήκες, ο άνθρωπος έχει πάντα την ελευθερία να επιλέξει τι στάση θα κρατήσει απέναντι σε αυτές.

Σύμφωνα με τη θεωρία του πρωταρχικό κίνητρο του ανθρώπου αποτελεί η ανάγκη του να βρει νόημα στη ζωή του, ένα νόημα μοναδικό και ιδιαίτερο. Η συνειδητοποίηση και μόνο ότι κανείς άλλος δεν μπορεί να αντικαταστήσει το έργο του στην εκπλήρωση της αποστολής του είναι ουσιαστικά αυτή που δίνει σκοπό και νόημα στη ζωή του.

Ο Frankl πρότεινε πως το νόημα της ζωής είναι κάτι που διαρκώς μεταβάλλεται όσο ζούμε. Πώς όμως μπορεί κανείς να ανακαλύψει νόημα στη ζωή του; Υπάρχουν τρία μονοπάτια μέσα από τα οποία μπορεί κανείς να βρει νόημα.

• Πρώτον, μέσα από τη δημιουργικότητα και την επίτευξη σημαντικών -για το άτομο-στόχων.

• Δεύτερον, μέσα από βαθιά συναισθήματα και βιώματα, όπως η επαφή με την ομορφιά, την αλήθεια και κυρίως την αγάπη και

• Tρίτον, μέσα από κάποια αναπόφευκτη, οδυνηρή κατάσταση που ωθεί το άτομο σε αλλαγή. Η τελευταία περίπτωση δεν αποτελεί απλή κι εύκολη διαδικασία και πολλές φορές χρειάζεται ψυχοθεραπεία για να καταφέρει κανείς να αντέξει τα επώδυνα συναισθήματά του και τελικά να νοηματοδοτήσει το βίωμά του μετατρέποντας την απόγνωσή του σε ελπίδα.

Μερικές φορές για κάποιο λόγο η ανάγκη μας για νόημα ματαιώνεται με αποτέλεσμα να βιώνουμε ένα αίσθημα υπαρξιακού κενού και ανίας. Αυτή η ματαίωση δε θεωρείται ψυχική ασθένεια, αλλά πνευματική δοκιμασία που μας καλεί να επαναπροσδιορίσουμε τις αξίες και τις στάσεις μας.

Ποια η σχέση όμως της αναζήτησης του νοήματος με την αναζήτηση της ευτυχίας;

Σύμφωνα με τον Frankl το να κυνηγούμε την ευτυχία μας εμποδίζει από το να ζούμε ευτυχισμένοι. Η ευτυχία είναι κάτι που προκύπτει όταν η ζωή μας προχωρά καλά. Με το να ανακαλύπτουμε, όμως, κάποιο νόημα για τη ζωή μας ουσιαστικά επινοούμε λόγους που μπορούν να μας κάνουν ευτυχισμένους.

Αν προβληματίζεστε σχετικά με το νόημα της ζωής σας αυτές είναι κάποιες ερωτήσεις που θα μπορούσατε να θέσετε στον εαυτό σας:

• – Τι με κάνει να νιώθω ότι η ζωή μου έχει αξία; Ποιοι στόχοι μου κάνουν τη ζωή μου να έχει νόημα;

• – Τι συνιστά για μένα μια καλή και γεμάτη νόημα ζωή;

• – Έχουν υπάρξει στη ζωή μου στιγμές που ένιωσα ότι η ζωή δεν έχει νόημα, κι αν ναι, πότε; Τι ήταν αυτό που τελικά με κράτησε και με βοήθησε να αντέξω;

  ---

Ο Viktor Frankl Emil (1905-1997) ήταν ένας αυστριακός νευρολόγος και ψυχίατρος , που επέζησε από το Ολοκαύτωμα.  Ο Frankl ήταν ο ιδρυτής της λογοθεραπείας , η οποία είναι μια μορφή υπαρξιακής ανάλυσης , της “Τρίτης Βιεννέζικης Σχολής Ψυχοθεραπείας “. Το βιβλίο του με τις καλύτερες πωλήσεις Η αναζήτηση για το νόημα του ανθρώπου  καταγράφει τις εμπειρίες του στο στρατόπεδο συγκεντρώσεως που τον οδήγησε να ανακαλύψει τη σημασία του να βρούμε νόημα σε όλες τις μορφές ύπαρξης, ακόμη και τις πιο βάναυσες και, επομένως, λόγο για να συνεχίσουμε να ζούμε. 

“Το να κυνηγάς την ευτυχία είναι αυτό που σε εμποδίζει να τη βιώσεις” συμβουλεύει ο Βίκτορ Φρανκλ που επιβίωσε στο στρατόπεδο αφανισμού Άουσβιτς του Χίτλερ (όπου έχασε την έγκυο γυναίκα του και άλλα μέλη της οικογένειάς του) και συνεχίζει: αυτό που χρειάζεται ο κάθε άνθρωπος είναι να βρει σκοπό στην ύπαρξή του, ότι αυτό σημαίνει για τον καθένα.

Σύμφωνα με τον Φρανκλ, το βιβλίο προσπαθεί να απαντήσει στην ερώτηση: Πώς η καθημερινή ζωή ενός στρατοπέδου συγκέντρωσης αντανακλάται στο μυαλό του μέσου κρατούμενο; Στο πρώτο μέρος καταγράφονται οι εμπειρίες του συγγραφέα από το στρατόπεδο συγκέντρωσης, ενώ στο δεύτερο μέρος επιχειρείται μια εισαγωγή στην ιδέα του προσωπικού νοήματος και στη θεωρία της υπαρξιακής Λογοθεραπείας.

Ο Frankl έγινε ένα από τα βασικά στοιχεία της υπαρξιακής θεραπείας και μια εξέχουσα πηγή έμπνευσης για τους ανθρωπιστικούς ψυχολόγους .

Μάλιστα ο Βίκτορ Φράνκλ συνέστησε κάποτε να συμπληρωθεί το Άγαλμα της Ελευθερίας από ένα Άγαλμα Ευθύνης στη Δυτική Ακτή :

Η ελευθερία, ωστόσο, δεν είναι η τελευταία λέξη. Η ελευθερία είναι μόνο μέρος της ιστορίας και της μισής αλήθειας. Η ελευθερία είναι μόνο η αρνητική όψη του συνόλου του φαινομένου, του οποίου η θετική πτυχή είναι η ευθύνη. Στην πραγματικότητα, η ελευθερία κινδυνεύει να εκφυλιστεί σε απλή αυθαιρεσία, εκτός αν ζει από την άποψη της ευθύνης. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο συνιστώ να συμπληρωθεί το άγαλμα της ελευθερίας στην ανατολική ακτή με ένα άγαλμα ευθύνης στη δυτική ακτή.

Κυριακή Φωτιάδου, Συμβουλευτική Ψυχολόγος Πηγή