Αν έχει τύχει να βρεθούμε σε κάποιο μίτινγκ ή σε μια, επαγγελματικής ή εκπαιδευτικής φύσης, συνάντηση, είναι πολύ πιθανό, ενώ διαφωνούμε σε κάτι που ακούγεται, να μην το εκφράσουμε. Αντιθέτως μάλιστα, κουνάμε το κεφάλι μας καταφατικά, δείχνοντας ότι συμφωνούμε σε ότι ακούγεται.Δεν επιθυμούμε να θεωρηθούμε το πνεύμα αντιλογίας. Στην τελική, ας βγάλει άλλος το φίδι από την τρύπα!Ιδιαίτερα εάν δεν είμαστε σίγουροι γι’ αυτή τη διαφορετική μας άποψη, και θεωρούμε ότι όσοι είναι γύρω μας είναι “ιδιοφυίες” το καταπίνουμε και σιωπούμε.
Εάν όλοι κάνουν το ίδιο, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με την ομαδική σκέψη: μια ομάδα έξυπνων ανθρώπων παίρνει ηλίθιες αποφάσεις, επειδή ο καθένας προσαρμόζει τη γνώμη του, στην υποτιθέμενη ομοφωνία. Έτσι, λαμβάνονται αποφάσεις που σε φυσιολογικές συνθήκες κάθε μεμονωμένο μέλος θα είχε απορρίψει. Η ομαδική σκέψη είναι μια ειδική περίπτωση της κοινωνικής απόδειξης, που κι αυτή με τη σειρά της, αποτελεί μια πλάνη.
Ο καθηγητής ψυχολογίας Έρβινγκ Τζάνις, μελέτησε πολλές αποτυχίες. Κι όλες, έχουν ένα κοινό σημείο: τα μέλη μιας “συνωμοτικής” ομάδας, αναπτύσσουν συλλογικό πνεύμα, που τα οδηγεί ασυνείδητα στις χειρότερες ψευδαισθήσεις.
1η ψευδαίσθηση: η πεποίθηση ότι είναι απρόσβλητοι…”αν ο αρχηγός και η ομάδα πιστεύουν ότι το σχέδιο θα πετύχει, η τύχη είναι με το μέρος μας”!
2η ψευδαίσθηση: της ομοφωνίας… “αν η γνώμη όλων των άλλων είναι αντίθετη στη δική μου, σημαίνει ότι έχω άδικο”. Στην τελική, μας αρέσει να ανήκουμε σε μια ομάδα, δεν επιθυμούμε εμείς να είμαστε αυτοί, που θα χαλάσουμε την ομοφωνία!
Η ομαδική σκέψη, συναντάται και στην οικονομία.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της κατάρρευσης της Swissair, το 2001.Παρασυρμένη από την ευφορία προηγούμενων επιτυχιών, μια ομάδα δρούσε συνωμοτικά στο πλευρό του πρώην διευθύνοντα σύμβουλου και επέβαλε μια τόσο ισχυρή “ομοφωνία”, ώστε οι απόψεις που εξέφρασαν μια διαφωνία με μια τόσο ριψοκίνδυνη στρατηγική επέκτασης, δεν κατάφεραν ούτε να ακουστούν.
Η παρουσία μας λοιπόν σε μια ομάδα ομοφωνίας, θα ήταν σκόπιμο να έχει τη δυνατότητα έκφρασης της οποιασδήποτε άποψής μας. Ακόμη και αν η άποψη αυτή είναι αντίθετη, από όλων των υπόλοιπων.Αν είναι ανάγκη, ας βρεθούμε και εκτός ομάδας. Έτσι μπορούμε να δώσουμε ρόλο και σε έναν συνήγορο του διαβόλου…μπορεί να μην είναι ο πιο αρεστός, ίσως όμως είναι ο πιο χρήσιμος!
Μαρία Θεοδοσίδου life & Business Coaching
