Κανείς δεν μπορεί να μας εγγυηθεί ότι μια σχέση θα κρατήσει για πάντα. Και πώς να κρατήσει όταν ζούμε σε έναν κόσμο που συνεχώς αλλάζει. Το μόνο σίγουρο είναι ότι συνεχώς αλλάζουμε κι εμείς οι ίδιοι. Ο γάμος είναι «λαχείο», λένε οι παλιοί που… ξέρουν κάτι παραπάνω. Τραβάς λαχνό. Μπορεί να σου πέσει ο πρώτος αριθμός ή μπορεί να βγεις χαμένος. O γάμος είναι μια διαρκής προσπάθεια, τραβάς κουπί. Αντέχεις ή δεν αντέχεις;
Κοινώς, επικρατεί ένα μπάχαλο. Η μία προσωπικότητα προσπαθεί να επιβληθεί στην άλλη. Ανταγωνισμός. Ένα διαρκές αίσθημα του ανικανοποίητου. Ελλειψη εμπιστοσύνης, συντροφικότητας, ειλικρίνειας. Είναι όλοι μαζί και ο καθένας μόνος του.
Κάνανε λάθος αρχική επιλογή. Δεσμεύτηκαν πρόωρα (π.χ. λόγω εγκυμοσύνης, παρορμητικού έρωτα) χωρίς να έχουν χτίσει μια σταθερή βάση φιλίας ή χωρίς να προλάβουν να συνειδητοποιήσουν (λόγω νιάτων, ανωριμότητας, τυφλού έρωτα, συμφερόντων) ότι στα ουσιαστικά (αξίες, ανάγκες/στόχοι, προσωπικότητες) διαφέρουν ριζικά. Απλά δεν ταιριάζουν.
Ασχέτως αν ταιριάζανε αρχικά (πχ στα ανέμελα 20 ή 30, πριν το γάμο ή τα παιδιά), προχωρήσανε (“εξελιχθήκανε” – συνέβαινε πιο συχνά στις γυναίκες που μετά τα 35-40 τους διεκδικούσαν τον ποικιλότροπα καταπιεσμένο εαυτό τους) προς διαφορετικές κατευθύνσεις ή με ασύμβατα διαφορετικούς ρυθμούς. Αποκλίνανε ως λ.χ. χαρακτήρες, αξίες, σεξουαλικές ή “ψυχαγωγικές” ή συντροφικές επιθυμίες, κοινωνικές δεσμεύσεις, επαγγελματικές φιλοδοξίες.
Σταματήσανε να «αγαπιούνται». Έφυγε ο έρωτας, το πάθος, η «χημεία» ή και, συχνά – στις πολυγαμικές εποχές μας – μετά από κάποιο χρόνο σεξ και μείωσης του μεταφέρθηκαν σε άλλη σχέση… Η σχέση/γάμος κατάντησε ανούσια ή αυτοθυσιαστική δουλειά χωρίς επαρκή ενίσχυση ή “ανταμοιβή”.
Με τη γέννηση του πρώτου παιδιού σχεδόν όλα τα καλά της αρχικής σχέσης (ελεύθερος χρόνος, σεξ, έξοδοι, ταξίδια, χρήματα, ωραία κορμιά, κλπ) μειώνονται και όλα τα αρνητικά (κούραση, θόρυβος, περιορισμοί, παρεμβάσεις πεθερικών/γονιών, έξοδα, γιατροί, πλήξη) αυξάνονται.
Αυξάνεται το στρες (κατά 70% έχει υπολογιστεί). Κυρίως για μητέρες ή όποιον δεν επαναφορτίζει επαρκώς τις μπαταρίες του/της από την ατέλειωτη δουλειά του γάμου-οικογένειας…
Προσοχή: Οι σχέσεις λειτουργούν σαν «συναισθηματικοί τραπεζιτικοί λογαριασμοί». Το υπόλοιπο του λογαριασμού είναι θετικό όταν «καταθέτουμε» περισσότερα θετικά βιώματα (αγάπη, σεξ, έρωτα, φιλία, ψυχαγωγία, επιτυχίες, εμπιστοσύνη, ασφάλεια, γαλήνη κλπ) από αυτά που «αποσύρουμε» εξ’ αιτίας των αρνητικών αλληλεπιδράσεων ή προβλημάτων (τα οικονομικά/δάνεια/εξαρτήσεις, έλλειψη επικοινωνίας/συννενόησης/αυτοεκπλήρωσης, μη ικανοποιητικό σεξ είναι οι πιο συχνές πηγές συγκρούσεων στα νέα ζευγάρια ενώ τα πεθερικά, δουλειές, καταχρήσεις –ποτό, τζόγος, ουσίες -, αντιμετώπιση παιδιών και διαφορές στη ψυχαγωγία είναι άλλες.
Γι αυτό:
Στη πρόβλεψη του αν θα αποτύχουν ή όχι στο γάμο τους, ο αριθμός και τα είδη των συγκρούσεων είναι λιγότερο σημαντικά από το «πώς διαχειρίζονται τη σύγκρουση» τα ζευγάρια! Ένα παραμελημένο ή επιμένον “μικρό” πρόβλημα δημιουργεί ανεξέλεγκτη χιονοστιβάδα άλλων, μακροπρόθεσμα ή και άμεσα (στους απερίσκεπτους παρορμητικούς που “ανάβουν” εύκολα και ξεσπάνε αλόγιστα). Φαύλοι κύκλοι προβλήματος, στρες, ματαίωσης, αλληλο/κατηγόριας, αποξένωσης, επιπλέον προβλημάτων…
Το πόσο “αγαπιούνται”, πόσο (αν)όμοιοι είναι, πόσο καλό είναι το σεξ, η έλξη μεταξύ τους ή πόσο ικανοποιημένοι ήταν πριν το γάμο ΔΕΝ προβλέπουν με ακρίβεια το μέλλον της σχέσης.
Όμως το «πως χειρίζονται τις διαφορές και συγκρούσεις» (η ικανότητα να προσεγγίζουμε τον σύντροφο και να μένουμε “μαζί” ενάντια στο πρόβλημα – αυτός ο εχθρός – αντί να, αλληλοτρωγώμαστε – εδώ εμείς οι εχθροί…) προβλέπει εξαιρετικά καλά αν θα μείνουν μαζί οι σύζυγοι ευτυχισμένα ή αν θα δυστυχήσουν/χωρίσουν.
Γι αυτό θεωρείται απαραίτητο τα ζευγάρια να έχουν δοκιμαστεί επαρκώς για τουλάχιστον δύο χρόνια συγκατοίκησης και αλληλεπιδράσεων στα δύσκολα (πχ με γονείς, αποφάσεις, έξοδα, αυτονομία τους) πριν κάνουν παιδιά μαζί (η μόνη ανεπανόρθωτη μόνιμη δέσμευση…) και να ζητάνε σύντομη (“problem solving”, εστιασμένη) ψυχοθεραπευτική καθοδήγηση στην αρχή των ήπιων προβλημάτων προτού κλιμακωθούν ή παγιωθούν…
Το κλασικό μοτίβο σε προβληματικά ζευγάρια είναι αφενός οι γυναίκες να διεκδικούν (δυστυχώς συχνά με επιθετικότητα ή απαξίωση) αλλαγές και να “παραπονιούνται” και αφετέρου οι άντρες να αποσύρονται, να «παγώνουν», να σιωπούν. Στα ζευγάρια που ο ένας (ασχέτως φύλου είναι καταστροφικό αλλά κυρίως αν είναι η γυναίκα) «απαξιώνει» ή «περιφρονεί» τον άλλο («δολοφονεί» τη αξία ή προσωπικότητά του), εκφράζουν μονίμως αρνητικό συναίσθημα («γκρίνια», κατάκριση, κατάθλιψη, άγχος) ή κλιμακώνουν τη σύγκρουση (θυμός, βρισιές, προσβολές, απειλές) και αποσύρονται συναισθηματικά ή αποφεύγουν τον/τη σύντροφο έχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες δυστυχίας (αν μείνουν μαζί, συνήθως λόγω παιδιών ή άλλης εξάρτησης) και διαζυγίου.
Αν και προφανώς και τα δύο επηρεάζουν, έχει υπολογιστεί σε μακροχρόνιες έρευνες, ότι μια προσβλητική πράξη μπορεί να σβήσει 5-20 θετικές πράξεις και η “παρουσία αρνητικών συμπεριφορών” (τσακωμός, απόρριψη, βία, ποτό, απιστία, καταπίεση, απαξίωση) προβλέπει καλύτερα το διαζύγιο από την “απουσία θετικών συμπεριφορών” (σεξ, ταξίδια, κοπλιμέντα, χρόνο μαζί).
Στο συναισθηματικό λογαριασμό η «κατάθεση» μιας θετικής πράξης (ίσως επειδή είναι το αναμενόμενο δεδομένο) μετρά πολύ λιγότερο από την σοκαριστική καταστροφική αξία μιας αρνητικής. Με άλλα λόγια πολλά περισσότερα «χάνονται» όταν χαθεί η Εμπιστοσύνη της Ασφάλειας και της Φιλίας.
Δρ. Μάνος Ζαχαριουδάκης, Κλινικός ψυχολόγος-ψυχοθεραπευτής
