Όταν η ζωή ενός ατόμου απειλείται από μια χρόνια ασθένεια θεωρείται ότι βρίσκεται σε μια κατάσταση κρίσης. Η κρίση έγκειται στο γεγονός, ότι ο εντοπισμός της ασθένειας αποτελεί μια ρήξη στη συνέχεια της ζωής του ατόμου, αφού θέτει τη ζωή του σε κίνδυνο και δημιουργεί μια αναταραχή στην οργάνωση και τη λειτουργία του ατόμου, τόσο στο βιολογικό όσο και στο ψυχολογικό επίπεδο, αφού το άτομο βρίσκεται σε μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από αυτόματες συναισθηματικές αντιδράσεις.
Το γεγονός λοιπόν μια ασθένειας μπορεί να λειτουργήσει: α) ως θετική ανάδραση (positive feed-back), μεγαλώνοντας την αταξία του συστήματος και προκαλώντας αλυσιδωτή αντίδραση και ολική αποδιοργάνωση και β) ως αρνητική ανάδραση (negative feed-back), κινητοποιώντας τις δυνάμεις του συστήματος για την αναζήτηση καινούργιων ισορροπιών, οι οποίες θα μειώσουν την αταξία που επικρατεί στο εσωτερικό του, ανακαλύπτοντας μια νέα ισορροπία .
Σε αυτές τις περιπτώσεις, η συμπεριφορά του συστήματος εξαρτάται από τις δυνατότητές του να επεξεργάζεται τα καινούργια δεδομένα που προκύπτουν. Ακολουθούν προσπάθειες για προσαρμογή, που υπαγορεύονται από τη γενικότερη στάση ζωής του ατόμου και τίθενται σε λειτουργία ορισμένοι ψυχολογικοί αμυντικοί μηχανισμοί με στόχο να μειώσουν το άγχος. Αν αυτοί οι μηχανισμοί αποτύχουν, είναι πιθανό να εκδηλωθούν παθολογικές συναισθηματικές αντιδράσεις, ο φόβος να αντικατασταθεί από συναισθήματα απαισιοδοξίας και απελπισίας και να κυριαρχήσει ένα καταθλιπτικό συναίσθημα.
Προς ποια κατεύθυνση θα εξελιχθεί μια κρίση εξαρτάται από τη δομή της προσωπικότητας, την ιστορία του ατόμου, το περιβάλλον μέσα στο οποίο αναπτύσσεται, τα γεγονότα που βιώνει στο παρόν, καθώς και τη μορφή και την ποιότητα του υποστηρικτικού-θεραπευτικού πλαισίου.
Βέβαια, το στρες που πηγάζει από όλη αυτή την διαδικασία είναι αδιαμφισβήτητο, η χρόνια νόσος είναι ένα σοβαρό στρεσογόνο ερέθισμα και η προσαρμογή σε αυτήν εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Από την άλλη μεριά είναι το στρες που συχνά έχει και τον αδιαμφισβήτητο ρόλο του γενεσιουργού αίτιου της χρόνιας νόσου. Όποια και να είναι η συσχέτιση, το κύριο μέλημα των ειδικών ψυχική υγείας είναι να παρέμβουν για την επίτευξη του μέγιστου επιπέδου σωματικής, κοινωνικής και ψυχολογικής ευεξίας του χρόνια ασθενή, σε όποια ηλικιακή φάση και αν βρίσκεται.
Αγγελική Ζαφειροπούλου Ψυχολόγος
