Η ανακοίνωση καλό είναι να γίνει στο σπίτι των παιδιών, ώστε να βρίσκονται στο δικό τους ασφαλή και οικείο χώρο. Καλύτερα να προηγηθεί της αναχώρησης του γονιού κατά 1-2 εβδομάδες για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας και μεγαλύτερο διάστημα για τα πιο μεγάλα παιδιά, ώστε αυτά να προλάβουν κάπως να προσαρμοστούν. Είναι σκόπιμο να γίνει από κοινού και ήρεμα, δηλαδή και από τους δύο γονείς, ώστε

• Να έχουν την άνεση να εκφράσουν τα συναισθήματά τους

• Να σας θέσουν όλες τις απορίες τους

• Να δεσμευτείτε εξίσου σε όσα υπόσχεστε στο καθένα τους

• Να τους διαβεβαιώσετε πως σε ό,τι αφορά εκείνα είστε ενωμένοι οι δυο γονείς

Αν ο ένας από τους δυο γονείς δεν είναι σε θέση να ελέγξει τον εαυτό του και αναμένονται από πλευράς του δραματικές εντάσεις, τότε καλύτερα ο χωρισμός να ανακοινωθεί από τον ένα –τον πιο σταθερό και ήρεμο στην προκειμένη φάση. Σε γενικές γραμμές, πάντως, οι γονείς θα πρέπει να καταφέρετε να συνεννοηθείτε για κοινή προσέγγιση του θέματος ακόμα κι αν ανακοινώσετε χωριστά τις αποφάσεις σας. Σε περίπτωση που κυριολεκτικά «δεν μιλιέστε», μπορείτε να ζητήσετε τη βοήθεια ενός κοινού φίλου, ώστε τα παιδιά να μη βιώσουν σύγχυση και ανασφάλεια ακούγοντας άλλα από τον ένα και άλλα από τον άλλο.

Αν τα παιδιά σας ανήκουν σε πολύ διαφορετικές ηλικιακές ομάδες, πρέπει να ανακοινώσετε το διαζύγιο συγχρόνως και στα δυο, αλλά μπορείτε μετά να πείτε ιδιαιτέρως λίγο περισσότερες λεπτομέρειες στο μεγαλύτερο παιδί Η παρουσία του αδελφού ή της αδελφής λειτουργεί σαν στήριγμα για τα παιδιά.

Τι να πείτε

Καλό είναι να μην πείτε στα παιδιά ότι χωρίζετε επειδή δεν αγαπιέστε πια. Στα μάτια του παιδιού η οικογενειακή αγάπη είναι δεδομένη και ιερή. Αν ακούσει ότι ο ένας γονιός έπαψε να αγαπά τον άλλον, θα σκεφτεί ότι ίσως αύριο ή σε λίγους μήνες θα πάψει να αγαπά και εκείνο. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε –ανάλογα με την ηλικία του παιδιού- φράσεις όπως

«Η μητέρα και ο πατέρας θα ζουν σε διαφορετικά σπίτια στο εξής για να αισθάνονται καλύτερα.»

«Αποφασίσαμε με τον πατέρα σας/ τη μητέρα σας να χωρίσουμε επειδή πάψαμε να επικοινωνούμε σωστά.»

«Αποφασίσαμε να μη ζούμε πια μαζί επειδή μας αρέσουν διαφορετικά πράγματα»

«Δεν νιώθουμε ευτυχισμένοι όταν είμαστε μαζί οι δυο μας»

«Επιδιώκουμε πολύ διαφορετικούς στόχους και αυτοί δεν μπορούν να υλοποιηθούν όσο μένουμε μαζί»

«Θα ζούμε χωριστά για να μην έχουμε συνέχεια καβγάδες ή ψυχρότητα»

Όποιος αναλάβει να ανακοινώσει το διαζύγιο, θα πρέπει να εμφυσήσει στα παιδιά σιγουριά για το μέλλον, με φράσεις όπως

– «Θα δείτε ότι αυτό θα είναι καλύτερο και για εσάς»

– «Ανεξάρτητα από το πώς νιώθουμε μεταξύ μας ο πατέρας /η μητέρα σας κι εγώ, εσάς θα συνεχίσουμε και οι δύο να σας αγαπάμε και να σας φροντίζουμε όπως πάντα»,

– «Δεν θα στερηθείτε τίποτε από όσα επιθυμείτε»

– «Ο μπαμπάς (ή η μαμά, αντίστοιχα) θα σας βλέπει πολύ συχνά»

– «Θα είναι απλώς σαν να έχετε δύο σπίτια, αλλά δεν θα αλλάξει τίποτε άλλο σημαντικό»

– «Για εσάς θα είναι σαν ο ένας από τους δυο μας να λείπει σε δουλειά πιο πολλές ώρες» κ.λπ.

Μπορούν να τονιστούν οι θετικές πλευρές, με φράσεις όπως

– «Στο εξής δεν θα έχουμε πια διαφωνίες και στενοχώριες» ή

– «Θα είμαστε όλοι πιο ήρεμοι και χαρούμενοι» και

– «Θα πάρει λίγο χρόνο μέχρι να συνηθίσουμε στη νέα κατάσταση, όμως μετά θα είναι όλα πιο ισορροπημένα από τώρα» κ.λπ.

Όσο μικρό κι αν είναι τα παιδί σας, πρέπει οπωσδήποτε να δώσετε εξηγήσεις για τη μεγάλη απόφαση που πήρατε.

– Ξεκαθαρίστε του ότι δεν φέρει καμία ευθύνη για το χωρισμό. Μερικά παιδιά –ειδικά τα πολύ μικρά- νιώθουν ένοχα επειδή «τους συμβαίνει κάτι πολύ κακό» και θεωρούν ότι «για να πάθουν κάτι τέτοιο», πρέπει να έκαναν κάτι εξίσου κακό και τα ίδια. Πείτε στα παιδιά ότι για τα διαζύγια φταίνε πάντα οι ενήλικες.

– Αν ο άλλος γονέας έχει αποχωρήσει ή αρνείται να συνεργαστεί και να μιλήσει στο παιδί, τότε εκείνος που ανακοινώνει και τυπικά το διαζύγιο πρέπει να εμπνεύσει στα παιδιά τρυφερότητα και σιγουριά. Όσο ανίσχυρος και αν αισθάνεται, καλό είναι να αποπνέει δύναμη, γιατί το παιδί διαισθάνεται πως μόνον αυτός του «απομένει» για όλες τις ανάγκες του. Δεν πρέπει λοιπόν να νιώσει ότι αυτό το στήριγμα παραπαίει.

– Μην αφήσετε στο παιδί αναπάντητα τα βασικά ερωτήματά του –π.χ. «εγώ με ποιον θα μείνω;»- ή όσα σας φαίνονται ασήμαντα όπως «ποια κουκλάκια θα μπορώ να παίρνω στο σπίτι του μπαμπά;» Κάθε απάντηση που δίνετε, παρέχει στο παιδί μεγαλύτερη σιγουριά για το μέλλον του. Αν δεν μπορείτε να απαντήσετε σε όλα επειδή πολλά παραμένουν ρευστά, απαντήστε με ειλικρίνεια «δεν ξέρουμε, παιδί μου, ακόμα, αλλά θα προσπαθήσουμε και οι δυο να κάνουμε ό,τι είναι καλύτερο για εσένα».

Οι ερωτήσεις των παιδιών

Πριν από την ανακοίνωση του χωρισμού συζητήστε με τον άλλο γονέα τις απαντήσεις που πρέπει να έχετε έτοιμες ή αν πρέπει να τα αντιμετωπίσετε όλα μόνη/μόνος προετοιμαστείτε ανάλογα. Μερικές από τις συνηθισμένες ερωτήσεις των παιδιών κατά την ανακοίνωση του διαζυγίου είναι οι εξής:

-Γιατί χωρίζετε;

-Ποιος φταίει;

-Εγώ τι φταίω;

-Πού θα μένει ο μπαμπάς; Πότε θα τον βλέπω;

-Εμένα ποιο θα είναι το σπίτι μου;

-Θα με χωρίσετε κι από τα αδέλφια μου;

-Θα πρέπει να αλλάξουμε σπίτι;

-Θα αλλάξω σχολείο;

-Θα κοπεί το χαρτζιλίκι μου;

-Θα βλέπω την άλλη γιαγιά;

-Αν έχω δύο δωμάτια από ένα σε κάθε σπίτι, τα πράγματά μου πού θα τα έχω;

-Θα το πείτε σε όλους;

-Τι να πω στους φίλους μου;

-Αν μείνω με το μπαμπά σε άλλη γειτονιά, θα μπορώ να φέρνω του φίλους μου στο σπίτι του;

-Θα με πηγαίνει ο μπαμπάς στο μπαλέτο ή θα με πηγαίνει η μαμά στο ποδόσφαιρο και στο μπάσκετ;

-Θα με αγαπάει πάντα ο μπαμπάς;

-Θα με αγαπάει πάντα η μαμά;

-Αφού φεύγει ο μπαμπάς (ή η μαμά), θα φύγεις κι εσύ;

Αλεξάνδρα Καππάτου, Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος