Μπορεί ο Αντον Τσέχοφ να έλεγε ότι η «ευτυχία είναι σαν την υγεία: Οταν την έχεις δεν την καταλαβαίνεις», αλλά αυτό δεν μειώνει καθόλου την αξία της. Κατανοείς ή όχι τις διαστάσεις της, η ευτυχία είναι μια κατάσταση ικανοποίησης, ευδαιμονίας, καλής ζωής, που στις διάφορες εκφάνσεις της αφήνει όλα τα περιθώρια για θετική δημιουργική σκέψη, απόδοση, ανακύκλωση δυνάμεων. Ακόμη και προδιάθεση για καλή υγεία μπορεί να δίνει.
Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που στο γνωστό αμερικανικό Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, αλλά και στο ελιτίστικο αγγλικό κολλέγιο Ουέλιγκτον, η συνταγή για την ευτυχία μπαίνει στα ακαδημαϊκά προγράμματα και παρατηρείται μια έκρηξη μαθημάτων «θετικής ψυχολογίας».
Πρόκειται ουσιαστικά για μια φρέσκια προσέγγιση της παραδοσιακής ψυχολογίας που καταπιάνεται με την ανάλυση προβλημάτων, ανασφαλειών, παθολογικών καταστάσεων. Στην προκειμένη περίπτωση, εκείνο που ενδιαφέρει είναι η θετική πλευρά των πραγμάτων, των αντιδράσεων, των συναισθηματικών καταστάσεων.
Η εφαρμογή της ιδέας έγινε δεκτή με τον ενθουσιασμό που ήταν αναμενόμενος. Στο Χάρβαρντ, η εισαγωγή του νέου γνωστικού αντικειμένου έγινε από αυτή τη χρονιά στο πρόγραμμα με τον καθηγητή Ταλ Μπεν Σαχάρ και το παράδοξο είναι ότι η συμμετοχή των φοιτητών είναι μεγαλύτερη από εκείνη στον κύκλο της οικονομίας για τον οποίο φυσικά είναι διάσημο το γνωστό πανεπιστήμιο. Αυτό σημαίνει ότι περισσότεροι από εννιακόσιοι φοιτητές γεμίζουν ασφυκτικά τις αίθουσες για να μάθουν πώς μπορούν να γίνουν ευτυχισμένοι.
Στο κολέγιο Ουέλιγκτον του Κρόουθορν, στην καταπράσινη αγγλική εξοχή, τα μαθήματα ξεκινούν μέσα στις επόμενες εβδομάδες αλλά η περιέργεια και η αγωνία για την επιτυχία του εγχειρήματος έχουν κορυφωθεί. «Αν το στοίχημα του σχολείου είναι να διαμορφώνει νέους ανθρώπους μέχρι να γίνουν ενήλικες με σταθερό και ολοκληρωμένο χαρακτήρα», εξηγεί ο Αντονι Σέλντον, διάσημος Βρετανός ιστορικός και συγγραφέας ταυτόχρονα μιας καλής βιογραφίας του Τόνι Μπλερ, «αυτό σημαίνει ότι πρέπει να δοκιμάσουμε να τους βοηθήσουμε να αναπτυχθούν και σε επίπεδο συναισθημάτων, προσωπικών σχέσεων και καλής ψυχολογικής κατάστασης».
Τώρα, για το κατά πόσον είναι εφικτό άνθρωποι που πλησιάζουν ή και έχουν περάσει τα είκοσι χρόνια τους να μπαίνουν σε μια διαδικασία να σπουδάσουν ξαφνικά μηχανισμούς για να μάθουν να βλέπουν αλλιώς τον κόσμο γύρω τους, υπάρχει απάντηση: «Πρέπει να δουλεύουμε πάνω στην αυτοεκτίμηση, τις εμπάθειες, τη φιλία, τον έρωτα, την αισιοδοξία, αλλά και πάνω στη δημιουργικότητα, την πνευματικότητα, τη μουσική συμφωνία της καλής διάθεσης, ακόμη και του χιούμορ», εξηγεί ο καθηγητής Μπεν Σαχάρ. Η πρώτη βασική του συμβουλή προς ναυτιλομένους; «Απλοποιήστε τα πάντα και έχετε σταθερά στο μυαλό σας ότι η απογοήτευση και ο φόβος είναι φυσικά συναισθήματα, ενώ ταυτόχρονα η ευτυχία έχει να κάνει με το πώς αισθανόμαστε μέσα μας και όχι με το ύψος του τραπεζικού μας λογαριασμού».
Ο δρ Σέλντον είναι καθ’ όλα σύμφωνος: «Ολες οι στατιστικές μας δείχνουν ότι τα τελευταία τριάντα χρόνια έχουμε γίνει πιο πλούσιοι, καλύτερα ντυμένοι, πιο καταναλωτικοί και μπορεί να υποθέτουμε ότι αντίστοιχα έχει ανέβει και ο βαθμός της προσωπικής μας ικανοποίησης… Την ίδια ώρα άλλα στοιχεία μάς πληροφορούν ότι τα υλικά αγαθά δεν μας έχουν κάνει πιο ευτυχισμένους και αντίθετα, οι νέοι του σήμερα αισθάνονται λιγότερο ικανοποιημένοι, ανασφαλείς, αβέβαιοι και χωρίς ενθουσιασμό για την ίδια τους τη ζωή».
Ο Κάφκα έλεγε ότι η νιότη έχει το προνόμιο της ευτυχίας επειδή έχει την ικανότητα να βλέπει την ομορφιά. Κι όποιος είναι σε θέση να βλέπει το ωραίο, δεν θα γεράσει ποτέ. Η άνοιξη μάς κλείνει προκλητικά το μάτι. Η ζωή είναι εδώ ακόμη και για όσους δεν θα συνειδητοποιήσουν ποτέ την καθημερινή αναλώσιμη αξία της. Μαθήματα ευτυχίας για αρχάριους ή προχωρημένους; Γιατί όχι, αν κάποιοι βλέπουν την ακαδημαϊκή διάσταση του θέματος. Για άλλους, αρκεί απλώς να ανοίξουν ένα παράθυρο στο φως!
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΤΖΑΒΑΡΑ
