Πολλά ζευγάρια, κατά την πορεία της συμβίωσης ή του γάμου, δηλώνουν μείωση της ερωτικής τους επιθυμίας αλλά και μείωση της συχνότητας με την οποία έχουν ερωτική επαφή με το/ τη σύντροφό τους. Συχνά η μείωση αυτή οδηγεί σταδιακά σε πλήρη απομάκρυνση από τη σεξουαλική δραστηριότητα με αποτέλεσμα η ζωή του ζευγαριού να συνεχίζει να υπάρχει σε μια νέα -συχνά απροσδόκητη- πραγματικότητα: την απουσία του σεξ.

Πολλές οι αιτίες και οι δικαιολογίες που αναφέρονται, όπως η κούραση, η συνήθεια, οι απαιτήσεις της καθημερινότητας, το άγχος της δουλειάς… Οι αιτίες αυτές είναι πράγματι σημαντικές και θα δικαιολογούσαν την παροδική μείωση της ερωτικής διάθεσης ή και τη μείωση της συχνότητας των ερωτικών επαφών, όχι όμως και την ανυπαρξία της.

Είναι γεγονός ότι σε πολλά ζευγάρια η ερωτική διάθεση δεν επανέρχεται ποτέ, συχνά μάλιστα συνοδεύεται και από σταδιακή απομάκρυνση ακόμη και από σκέψεις, εικόνες, σεξουαλικές φαντασιώσεις κοκ. Μοιάζει σαν να γίνεται «συνήθεια» και το ζευγάρι δεν ενδιαφέρεται πια για σεξουαλική δραστηριότητα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, που είναι και οι πιο δύσκολες, θα μπορούσαμε να πούμε ότι το ζευγάρι δεν έχει πλέον ούτε την επιθυμία για να επιθυμήσει τη σεξουαλική δραστηριότητα.

Μια τέτοια εξέλιξη όμως πληγώνει βαθιά το ζευγάρι και προκαλεί έντονη δυσαρέσκεια και αμηχανία και στους δύο συντρόφους. Οι ίδιοι δεν θέλουν να συνειδητοποιήσουν την κατάσταση και κρύβουν το «μυστικό» ακόμη και από τον ίδιο τους τον εαυτό. Ένα αίσθημα ντροπής επικρατεί… Σε συζητήσεις φίλων ή γνωστών, όταν αναφέρεται το θέμα της σεξουαλικής δραστηριότητας, γελούν αμήχανα, δεν ξέρουν τι να πουν. Αναφέρουν κάτι τετριμμένο ή λένε ψέματα νιώθοντας μειονεκτικά γι’ αυτό που τους συμβαίνει. Πώς γίνεται αλήθεια να τους συμβαίνει αυτό… Μήπως οι ίδιοι δεν είναι δύο απλοί και φυσιολογικοί άνθρωποι;

-Αίσθηση απαξίωσης

Η σεξουαλική δραστηριότητα, πέρα από την εκπλήρωση βιολογικών αναγκών, αποτελεί για κάθε άνθρωπο ένα βαθύτερο εσωτερικό κομμάτι του εαυτού του που αναζητεί έκφραση και εξωτερίκευση. Ο άνθρωπος που νιώθει ότι δεν μπορεί να εκφράσει αυτό το κομμάτι του εαυτού του μοιάζει να ζει «κουβαλώντας» τον εαυτό του, με μια αίσθηση απογοήτευσης ότι δεν επικοινωνεί και δεν εκφράζεται στους άλλους γύρω του.

Ένα βαθύτερο κομμάτι του ψυχισμού του αναζητά αναγνώριση και επιβεβαίωση η οποία ποτέ δεν έρχεται. Η απογοήτευση είναι μεγάλη… Μήπως κάτι πάει στραβά με τον ίδιο; Αρνητικές εικόνες και σενάρια για τον εαυτό του επικρατούν στη σκέψη του και τον διχάζουν. Οι άλλοι ζουν φυσιολογικά ενώ ο ίδιος όχι. Ο ίδιος νιώθει μειονεκτικά…

Η αίσθηση απαξίωσης που διαμηνύεται από τον/ τη σύντροφο μέσω της ανυπαρξίας της ερωτικής διάθεσης είναι επίσης έντονη. Το σώμα, η συμπεριφορά, η παρουσία του/ της γενικότερα δεν βρίσκει ανταπόκριση και αναγνώριση στο πρόσωπο του/ της συντρόφου του. Άλλωστε, η ερωτική επιθυμία του άλλου μπορεί να ζωντάνευε και τη δική του/ της επιθυμία, να ένιωθε και ο ίδιος (η ίδια) πιο επιθυμητός/ ή. Η απογοήτευση και η θλίψη επικρατούν…

Η σεξουαλική επαφή αποτελεί μια σημαντική μορφή επικοινωνίας που επικυρώνει τη συντροφικότητα και προάγει την αξία της συμβίωσης ως εξέλιξη της αγάπης και της διαχρονικής ζωής. Για αυτό και κατέχει κεντρικό ρόλο μέσα στη ζωή του ζευγαριού.

-Συσσώρευση θυμού

Τι μπορεί να έχει οδηγήσει ένα ζευγάρι σε μια τόσο ριζική διακοπή της επικοινωνίας του; Το ζευγάρι που απομακρύνεται ερωτικά έχει αρχίσει και συσσωρεύει έντονο θυμό στη σχέση του, τον οποίο μάλιστα δεν συνειδητοποιεί και δεν εκφράζει. Πολλές απογοητεύσεις και ρήξεις που οφείλονται σε καθημερινά και ρεαλιστικά ζητήματα μπορεί να έχουν συμβάλλει σε αυτό.

Σημαντικές αντιπαλότητες, διεκδικήσεις και συγκρούσεις μπορεί να επικρατούν. Άλλα προβλήματα μπορεί να έχουν υπάρξει πιο σοβαρά… Το βέβαιο πάντως είναι ότι η «εικόνα», το πρότυπο και η φαντασίωση που είχε ο ένας για τον άλλον έχουν σημαντικά τροποποιηθεί. Πριν ήταν αλλιώς, τώρα ο ίδιος άνθρωπος μοιάζει σαν να είναι ένας «άλλος», ένας άνθρωπος που προκαλεί κατά βάση αρνητικά συναισθήματα.

Μέσα στη ροή της καθημερινότητας, τα αρνητικά αυτά συναισθήματα συχνά καλύπτονται με διάφορες εκλογικεύσεις. Κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής όμως, όπου επικρατεί το ένστικτο και ο παρορμητισμός, ο έλεγχος αυτός δεν επαρκεί για να απωθηθούν τα βαθύτερα συναισθήματα και οι επιθυμίες των δύο συντρόφων. Ο θυμός, η αντιπάθεια, η μη αποδοχή εκδηλώνονται με διάφορους τρόπους, όπως την τάση απομάκρυνσης, την αποφυγή της εγγύτητας, των χαδιών και γενικότερα την τάση απομάκρυνσης και συνεύρεσης με τον άλλον.

-Άρνηση έκφρασης

Παράλληλα, το ίδιο το ζευγάρι δεν επικοινωνεί και δεν συζητά για την εξέλιξη της σχέσης του. Παρατηρείται σημαντική άρνηση έκφρασης και αντιμετώπισης της κατάστασης που μπορεί να οφείλεται σε διάφορους λόγους: το φόβο του χωρισμού και της εγκατάλειψης, την τάση ενοχοποίησης ότι κάποιος από τους δύο «φταίει» περισσότερο για την αποφυγή της σεξουαλικής δραστηριότητας, ότι κάποιος από τους δύο είναι «προβληματικός» στο σεξ κοκ. Παράλληλα, οι δύο σύντροφοι που βιώνουν μια τέτοια εξέλιξη στη σχέση τους νιώθουν συχνά πολύ μπερδεμένοι οι ίδιοι σχετικά με τα αίτια του προβλήματος. Η καταπιεσμένη ερωτική διέγερση και έκφραση σε συνδυασμό με τη θλίψη και το πένθος για μια σχέση που τη βιώνουν σιγά σιγά να σβήνει, δημιουργούν πολλά αντιφατικά συναισθήματα.

Σταδιακά ένα τείχος υψώνεται ανάμεσα στους δύο συντρόφους που τους απομακρύνει περισσότερο. Η σχέση «παγώνει» σεξουαλικά καθώς η συναισθηματική επικοινωνία ανάμεσα στο ζευγάρι έχει πλέον διακοπεί. Η σεξουαλική δραστηριότητα αποτελεί εξάλλου πάντα ένα» παράθυρο μέσα από το οποίο μπορεί κανείς να παρατηρήσει με τον καλύτερο τρόπο τη συναισθηματική επαφή, την επικοινωνία αλλά και την εξέλιξη μιας σχέσης στην πορεία του χρόνου. Πολλοί άντρες και γυναίκες αναζητούν συχνά ιατρική/ φαρμακευτική βοήθεια προς ανεύρεση της χαμένης τους λίμπιντο, αρνούμενοι ουσιαστικά να παρατηρήσουν οι ίδιοι τον εαυτό τους αλλά και την κατάσταση στην οποία έχει υπεισέλθει η σχέση τους μέσα από αυτό το παράθυρο. Εκεί που όλα φαίνονται πιο καθαρά…

-Ματαίωση προσδοκιών

Δύο σύντροφοι που απομακρύνονται συναισθηματικά και ερωτικά νιώθουν κατά βάθος ότι οι προσδοκίες που είχαν από τον/ τη σύντροφό τους έχουν ματαιωθεί. Κάθε άντρας ή γυναίκα εισέρχεται σε μια σχέση με τις προσωπικές του/ της επιθυμίες και προσδοκίες για το μέλλον, για αυτό που ο ίδιος επιθυμεί η σχέση να εκπληρώσει για εκείνον, για τα όνειρα που έχει κάνει για τη ζωή και για το ρόλο που επιθυμεί να παίξει στη ζωή του ο/ η σύντροφός του. Η αίσθηση ότι η σχέση δεν εκπληρώνει πια το σκοπό για τον οποίο είχε αρχικά -συνειδητά ή ασυνείδητα- δημιουργηθεί, οδηγεί το ζευγάρι σε συναισθηματική απομάκρυνση, απογοήτευση, επομένως και σε σεξουαλική απομάκρυνση.

Η δυσκολία όμως εδώ αφορά ουσιαστικά το γεγονός ότι ο καθένας ατομικά συνήθως δεν γνωρίζει ο ίδιος τις προσδοκίες με τις οποίες εισέρχεται σε μια σχέση. Δεν γνωρίζει επίσης τον τρόπο με τον οποίο επιθυμεί να εκπληρωθούν αυτές οι προσδοκίες. Παράλληλα, συμβαίνει κάτι παράξενο! Όταν αρχίζει να νιώθει ότι κάποια προσδοκία δεν εκπληρώνεται, μεταφέρει, χωρίς να το συνειδητοποιεί, στο πρόσωπο του/ της συντρόφου και της παρούσας σχέσης και όλες τις προηγούμενες απογοητεύσεις και ματαιώσεις που έχει βιώσει σε προηγούμενες σχέσεις μας, ερωτικές ή μη. Οι προβολές αυτές είναι έντονες και μπερδεύουν περισσότερο. Παράλληλα, το πρόσωπο στο οποίο χρεώνονται όλες τις ματαιώσεις του παρελθόντος δεν γνωρίζει καν τους «ανοιχτούς λογαριασμούς» που διαπραγματευόμαστε στο μυαλό μας. Πολλές παρανοήσεις και παρεξηγήσεις ξεκινούν με αυτό τον τρόπο, έλλειψη συνεννόησης, λογομαχία, και το ζευγάρι δεν συνειδητοποιεί πώς κάθε φορά φτάνει σε έναν καβγά χωρίς καν να το καταλαβαίνει. Οι συγκρούσεις μοιάζει να ξεκινούν από το τίποτα…
-Επίλογος
Τα σεξουαλικά προβλήματα είναι πάντοτε προβλήματα συναισθηματικής φύσης και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζονται. Οι προσπάθειες ανανέωσης και αναζωογόνησης μιας σχέσης με διάφορους τρόπους βοηθούν περιστασιακά, αλλά το κύριο βάρος πέφτει πάντα στη βελτίωση της ποιότητας της σχέσης του ζευγαριού. Η βελτίωση της επικοινωνίας διαρρηγνύει τις άμυνες που έχει ορθώσει ο ένας σύντροφος απέναντι στον άλλον και τον έχουν απομακρύνει από τη σχέση. Οι άμυνες αυτές τον κάνουν άλλωστε, ενώ επιθυμεί πολλά θετικά από τη σχέση, να είναι πάντα σε επιφυλακή για μια αρνητική έκβαση…

Η συνήθης συμβουλή λοιπόν της άμεσης συζήτησης και επικοινωνίας λαμβάνει ιδιαίτερη βαρύτητα. Έτσι διασαφηνίζονται οι παρεξηγήσεις, τα προβλήματα λαμβάνουν εξαρχής τις σωστές τους διαστάσεις και αφορούν, αν μη τι άλλο, τα πρόσωπα στα οποία πραγματικά ανήκουν! Με αυτό τον τρόπο το ζευγάρι νιώθει ότι αποκτά και πάλι έλεγχο στη ροή και την πορεία της σχέσης και ορίζει ζωντανά την εξέλιξή της. Δεν λιμνάζει στη σχέση, αλλά είναι ο κύριος και βασικός πρωταγωνιστής της!

Ειρήνη Τζελέπη, Συμβουλευτική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια