Έρευνα του Πανεπιστημίου του Μπράντεϊς της Μασαχουσέτης επιβεβαιώνει ότι αν μάθεις να αυτοσυγχωρείσαι, αν εκπαιδευτείς να αντιμετωπίζεις εαυτόν με επιείκεια, ακόμη και με κάποια «αυτο-συμπόνια» (self-compassion) θα ζήσεις περισσότερα και καλύτερα χρόνια. Γιατί αν σταματήσεις να πολεμάς τον εαυτό σου (κάθε φορά που αποδεικνύεται ανεπαρκής, ασταθής ή ατελής, δηλαδή συνέχεια), μειώνεις σημαντικά τα επίπεδα του άγχους σου. Και μειώνοντας τα επίπεδα του άγχους σου, μειώνεις τον κίνδυνο να πεθάνεις από καρδιαγγειακά νοσήματα, καρκίνο και Αλτσχάιμερ.
Κανάκεψε τον εαυτό σου, μπορείς. Σχεδόν πάντα η «αυτο-συμπόνια» είναι προτιμότερη από την ανελέητη αυτοκριτική
Ύστερα από απανωτά πειράματα (σε 41 υγιείς ενηλίκους) η ερευνητική ομάδα του Μπράντεϊς δεν αφήνει πλέον κανένα περιθώριο: «Ήρθε πλέον ο καιρός να αφήσεις εαυτόν λίγο "λάσκα"».
Δεν είναι, βεβαίως, η πρώτη φορά που ανακινείται το θέμα. Η Κριστίν Νεφ, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τέξας, εκ των γκουρού του κινήματος της self-compassion τα τελευταία χρόνια, αποφαίνεται ότι αυτό που μας έχει καταστήσει τελικά τόσο αυστηρούς με τον εαυτό μας είναι η εμμονική προσήλωση των ψυχολόγων, τις τελευταίες δεκαετίες, στην αυτοεκτίμηση. Σκέτος βραχνάς.
Η αυτοεκτίμηση έχει πλέον καταντήσει ο βασικός δείκτης μέτρησης της ψυχικής μας υγείας. Και για να έχεις την πρέπουσα δόση (αυτή δηλαδή που θα σε βοηθήσει να επιβιώσεις σε έναν ανταγωνιστικό πλανήτη) οφείλεις να θεωρείς ότι είσαι ξεχωριστός και «άνω του μέσου όρου». Διότι σήμερα ο μέσος όρος μοιάζει με ταφόπλακα. Είναι προτιμότερο να χωθείς οικειοθελώς μέσα στο βαρέλι με το τσιμέντο ή να σβήσεις για πάντα στη λήθη της Ιστορίας, αν βρεθεί έστω και ένας άνθρωπος να υπαινιχθεί ότι είσαι μέτριος. Να σου πει, π.χ., έμπλεος συγκατάβασης: «Είναι μια χαρά η εργασία που παρέδωσες», «Είσαι μια χαρά χαρακτήρας», «Είσαι μια χαρά στη δουλειά σου» ή «Είσαι μια χαρά μητέρα».
Σημειωτέον ότι η αναθεματισμένη αυτοεκτίμηση σπάνια υπάρχει στη σωστή ποσότητα. Τις περισσότερες φορές δεν είναι αρκετή. Πολλές έρευνες δείχνουν, για παράδειγμα, ότι ιδιαίτερα οι γυναίκες έχουν προβλήματα με την αυτοεικόνα τους ήδη από την ηλικία των 8 ετών (ελάχιστες θα καταφέρουν να πατάξουν τους στερεοτυπικούς γυναικείους σωματότυπους όπως έχει πετύχει, λόγου χάρη, η Κέιτ Γουίνσλετ, η βρετανή σταρ που εξανίσταται κάθε φορά που «τριμάρουν» τους μηρούς της σε εξώφυλλα περιοδικών). Κάποιοι άλλοι, πάλι, κινδυνεύουν από overdose. Οπως υπογραμμίζει η Νεφ, η αυτοεκτίμηση σε υπερβολικές ποσότητες είναι, μεταξύ άλλων, υπεύθυνη για το bullying στα σχολεία, καθώς και για την επιδημία ναρκισσισμού που σαρώνει τη σύγχρονη αμερικανική κουλτούρα. Αναφέρει, μάλιστα, μια μελέτη που διερεύνησε τα επίπεδα ναρκισσισμού σε 15.000 φοιτητές αμερικανικών πανεπιστημίων στο διάστημα 1987-2006 και κατέδειξε (αυτά τα 20 χρόνια) εκτόξευσή της τής τάξεως του 65%!
Στο βιβλίο που εξέδωσε το 2011 με τον αρκετά εύγλωττο τίτλο «Self-Compassion: Stop Beating Yourself Up and Leave Insecurity Behind» («Αυτο-συμπόνια: Σταμάτα να αυτομαστιγώνεσαι και ξέχνα την ανασφάλεια»), η αμερικανίδα ειδικός επιμένει ότι πρέπει να εγκαταλειφθούμε επιτέλους στην αγκάλη του πανοικτίρμονος εαυτού μας. Να του συμπεριφερθούμε όπως συνηθίζουμε να κάνουμε με έναν καλό φίλο. Με υπομονή, κατανόηση, ανεκτικότητα, έλλειψη προκατάληψης. Σε όσους τολμούν να υπονοήσουν ότι κάτι τέτοιο θα υπονομεύσει τα κίνητρα και τις προσπάθειές μας να αγγίξουμε έναν στόχο, η αμερικανίδα ειδικός εξηγεί ότι συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Οι αγαστές σχέσεις με τον εαυτό μας (και όχι η ανελέητη αυτοκριτική) είναι εκείνες που μας δίνουν ώθηση. Φτάνει, βέβαια, να μη συγχέουμε την «αυτο-συμπόνια» με διάφορα άλλα, εντελώς ξένα φρούτα. Οπως, για παράδειγμα, τον αυτοοίκτο. Ή την απουσία αυτογνωσίας. Ή την τεμπελιά. Ή την παντελή έλλειψη ευθιξίας, όπως συνέβη το 1999 με τον ιάπωνα υπουργό Εργασίας Τόσιο Γιαμαγκούτσι, ο οποίος, λίγο μετά τη σύλληψή του για διαφθορά, δήλωσε: «Είχα σκεφτεί πολύ σοβαρά να κάνω χαρακίρι, αλλά παρακοιμήθηκα σήμερα το πρωί».
* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino το Σάββατο 19 Απριλίου 2014
