πρόσωπα φιλοσοφίας

Ο φυσικός Κόσμος του Καρτέσιου

Πόσο σημαντικό είναι το έργο του Καρτέσιου; Για την ακρίβεια είναι ανεκτίμητο γιατί σηματοδοτεί τη ρήξη ανάμεσα στο πριν (τον Αριστοτέλη) και το μετά (τη μοντέρνα επιστήμη). Μέχρι τότε, η φιλοσοφία θεωρούσε δεδομένο το φυσικό κόσμο και προσπαθούσε να ερμηνεύσει την ύπαρξη του με διάφορες θεωρίες. Αντίθετα, ο Καρτέσιος ανασκευάζει τη φυσική, ώστε να εξηγεί πραγματικά τα φυσικά φαινόμενα, σε σχέση με τα μηχανικά τους αίτια, τα μόνα που μπορούμε να γνωρίζουμε με βεβαιότητα. [...]

Το πρόβλημα της μεταβολής στον Ηράκλειτο, Παρμενίδη και Εμπεδοκλή

Οι τρεις Μιλήσιοι φιλόσοφοι (Θαλής, Αναξίμανδρος, και Αναξιμένης) όπως είδαμε πίστευαν σε ένα – και μόνο – πρωταρχικό στοιχείο, από το οποίο είχαν προκύψει τα πάντα. Αλλά πώς μπορούσε ένα στοιχείο ν’ αλλάξει ξαφνικά μορφή και να γίνει κάτι εντελώς διαφορετικό; Το πρόβλημα αυτό μπορούμε να το ονομάσουμε πρόβλημα της μεταβολής. [...]

Πρωταγόρας: Ο ιδρυτής της σοφιστικής

Θεωρείται ο ιδρυτής της σοφιστικής. Γεννήθηκε στα Άβδηρα, περί το 480 π.Χ. Το αρχικό του επάγγελμα ήταν αχθοφόρος. Τον ανακάλυψε ο Δημόκριτος, τον πήρε κοντά του, και τον έκανε γραμματέα του και μαθητή του. Περιηγήθηκε διάφορες ελληνικές πόλεις, καθώς και της Κάτω Ιταλίας, σαν διδάσκαλος της ρητορικής. Σχετίσθηκε με τον Περικλή και τον Ευριπίδη και τιμήθηκε πολύ στην Αθήνα. Ύστερα όμως κατηγορήθηκε για αθεΐα και ασέβεια ύστερα από κατηγορία που διατύπωσε εναντίον του ο Πυθόδωρος. Αυτός ουσιαστικά ήταν ο εκπρόσωπος της συντηρητικής Αθήνας εναντίον των σοφιστών. Ανήκε στον κύκλο των ολιγαρχικών που υποκίνησαν το πραξικόπημα του 411 π.Χ. και περίπου εκείνη την περίοδο πρέπει να κατηγόρησε και τον Πρωταγόρα. Όλα τα βιβλία του συγκεντρώθηκαν στην αγορά και κάηκαν, ενώ ο Πρωταγόρας προσπάθησε να διαφύγει στη Σικελία. Το πλοίο όμως στο οποίο επέβαινε ναυάγησε και ο ίδιος πνίγηκε σε ηλικία περίπου εβδομήντα ετών, γεγονός που δεν φαίνεται να γνωρίζει ο Πλάτωνας στο Μένωνα. Τα βιβλία του κάηκαν δημόσια στην αγορά. [...]

Η ατομική φιλοσοφία και ο διαμορφωτής της: ο Δημόκριτος

Μέγας φιλόσοφος της αρχαιότητος. Ο πρώτος που επινόησε την ατομική θεωρία, ή την δέχτηκε από το δάσκαλό του Λεύκιππο, για να τη διαμορφώσει και να την επεκτείνει σε όλα τα φυσικά φαινόμενα, θεμελιώνοντας τη θεωρία επιστημονικά, και ανοίγοντας τις πύλες στις Φυσικές επιστήμες. [...]

Ζαν Πωλ Σαρτρ: ‘Ο Υπαρξισμός είναι ένας ανθρωπισμός’

Ένας από τους σπουδαιότερους Γάλλους φιλοσόφους του 20ου αιώνα, με σημαντική απήχηση στη διεθνή διανόηση ήταν ο Ζαν-Πωλ Σαρτρ. Δεν ήταν μόνο νομπελίστας και θεατρικός συγγραφέας αλλά και υπέρμαχος του κινήματος του Υπαρξισμού στη Γαλλία. Το 1964, του απονεμήθηκε το Νόμπελ Λογοτεχνίας για το έργο του ‘Οι Λέξεις’ (Les mots), το οποίο και αρνήθηκε να παραλάβει. Ο Σαρτρ γεννήθηκε στο Παρίσι το 1905 και κατά τη διάρκεια των ακαδημαϊκών του χρόνων, είχε την ευκαιρία να συναναστραφεί με προσωπικότητες που σημάδεψαν την πολιτική ζωή και διανόηση στη Γαλλία όπως ο Raymond Aron, ο Maurice Merlau-Ponty, ο Simone Weil και ο Claude Levi-Strauss.ς. [...]

Ο Καρτέσιος και η προβληματική της θεμελίωσης της νεότερης σκέψης

Η εμφάνιση του Καρτέσιου σηματοδοτεί μια οριακή στιγμή στην ιστορία της φιλοσοφικής σκέψης. Με τον Καρτέσιο έχουμε όχι μόνον το πέρασμα από τη μεσαιωνική και αναγεννησιακή σκέψη στη νεότερη, μα και την εμφάνιση ενός ολωσδιόλου ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για τη συνειδησιακή λειτουργία, τη νόηση -ανάλογο ενδιαφέρον για την ανθρώπινη συνείδηση είχε εκδηλωθεί με τον Σωκράτη-, η οποία με τη μορφή του καρτεσιανού cogito έρχεται να στηρίξει τις φιλοσοφικές κατηγορίες τής από καιρό ήδη αναδυόμενης νεωτερικότητας. [...]