φιλοσοφία

Μίχαελ Σμίτ-Σάλομον: Όχι άλλοι βλάκες στην εξουσία

Οικονομολόγοι-ζογκλέρ, που κάνουν ταχυδακτυλουργίες τρισεκατομμυρίων, χωρίς να κατέχουν καν την προπαίδεια του πολλαπλασιασμού. Πολιτικοί που μετρούν πάντα ψήφους και ποτέ επιχειρήματα. Πυροβολημένοι θρησκόληπτοι, που επιστρατεύουν ένα υπερσύγχρονο οπλοστάσιο, μόνο και μόνο να μας ξαναγυρίσουν στον Μεσαίωνα: Πίσω από την παγκόσμια εξαθλίωση, κρύβεται μόνο αυτό: μια ανεπανάληπτη, μια θηριώδης βλακεία που αγκαλιάζει ολόκληρη την οικουμένη και γίνεται ενδημική. Αυτό υποστηρίζει ο Μίχαελ Σμιτ-Σάλομον στο συναρπαστικό μανιφέστο του: Όχι άλλοι βλάκες στην εξουσία. [...]

Η κατάρρευση των πανανθρώπινων αξιών

Σήμερα διαπιστώνουμε ότι οι πανανθρώπινες αξίες που με τόσο κόπο και αίμα κατέκτησαν οι λαοί της Γης δια μέσου των αιώνων, έχουν αποδυναμωθεί εξαιτίας της ανάδειξης του χρήματος ως πρώτης αξίας. Έχουμε φθάσει σε σημείο θεοποίησης του χρήματος και των υλικών αγαθών. Η ανάγκη αναστήλωσης και ενίσχυσης του ρόλου των πανανθρώπινων αξιών στη ζωή μας, στον πλανήτη ολόκληρο, είναι επιτακτική. Χωρίς τις αξίες αυτές δεν μένει παρά ο κατήφορος και η καταστροφή. [...]

Max Exelman: Είμαστε ακριβώς αυτό που κάνουμε

Οι ηθικά αδύναμοι άνθρωποι προσπαθούν να υπερασπιστούν ή να εξηγήσουν τον χαρακτήρα και τις πράξεις τους στους άλλους. Αντί γι’ αυτό, πρέπει να αφήνουμε τις πράξεις μας να μιλάνε για μας. Μη λες «Δεν πρέπει να λέμε ψέματα» — ας είσαι απλώς ειλικρινής. Το να ζεις τη σοφία είναι σημαντικότερο από το να γνωρίζεις γι’ αυτήν. Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο να λέμε ωραία πράγματα και στο να κάνουμε ωραία πράγματα. Ας μη δίνουμε υπερβολικό βάρος στην πολυμάθεια και στην πολυπραγμοσύνη. [...]

Σωκρατικός Διάλογος

Ο Σωκρατικός Διάλογος δεν λειτουργεί με την προϋπόθεση να ανασκευάσει τις συνθήκες κατανόησης και να υποστηρίξει μια νεκρή αντικειμενικοποίηση της διυποκειμενικής συναίνεσης. Επίσης ούτε κινείται στα επίπεδα (που τον θέλουν πολλές ψυχαναλυτικές γνωσιακές ψυχοθεραπείες και όχι μόνο) ενός πρακτικού μπιχεβιορισμού και γνωσιακής «εισαγωγικοποίησης» του υποκειμένου, όπου το άτομο καλείται να διαπαιδαγωγηθεί μέσω μιας μιμητικής προσαρμογής και να εξασφαλίσει τα γνωσιακά πλαίσια της αυτοσυντήρησης του, χωρίς να τίθεται το φιλοσοφικό ερώτημα της εξασφάλισης της αυτονομίας τόσο της σκέψης όσο και της πράξης. Ο Σωκρατικός Διάλογος αποτελεί την πλατωνική τεραγωνική ρίζα, της πράξης που συμπυκνώνεται στο «το τα εαυτού πράττειν» [...]

Στωική Ψυχοφέλεια

Ο Επίκτητος γράφει στο Εγχειρίδιο : “Δεν είναι τα πράγματα που μας ταράζουν αλλά η άποψη που έχουμε γι’ αυτά· όταν λοιπόν εμποδιζόμαστε ή ταραζόμαστε ή λυπόμαστε, κανέναν άλλον να μην θεωρούμε ως υπαίτιο παρά τους εαυτούς μας, δηλαδή τις δοξασίες μας”. Μέσα από τη σωστή κρίση των εντυπώσεων (φαντασία), ισχυρίζεται ο Επίκτητος, μπορούμε να εξομαλύνουμε τη σχέση μας με τα πράγματα και κατ’ επέκταση τη συναισθηματική μας αντίδραση σε αυτά. [...]

Οι δέκα συμβουλές του Επίκτητου για μια καλύτερη ζωή

Ο Επίκτητος, αν και δεν άφησε κανένα γραπτό έργο, σκιαγράφησε με τη ζωή του το μονοπάτι προς την ευτυχία, την ολοκλήρωση και την ηρεμία. Στο κείμενο που ακολουθεί παρουσιάζονται κάποια αποσπάσματα της διδασκαλίας του, όπως τα κατέγραψε ο μαθητής του Φλάβιος Αρριανός [...]

Ποιοί είναι οι ευτυχείς σύμφωνα με τους φιλόσοφους

Πολλοί άνθρωποι δεν απολαμβάνουν την ευτυχία γιατί οι ίδιοι την εμποδίζουν με τις ιδέες και τα συναισθήματα που έχουν. Οι αιτίες που δεν χαίρονται την ευτυχία είναι: Η παράβαση των φυσικών και ηθικών νόμων που επιφέρει δοκιμασίες. Μια σοφή λαϊκή ρήση λέει: «Ο καθένας θα βρει εκείνο που κάνει.» Η ανθρώπινη κακία που δημιουργεί τη φρικωδέστερη κόλαση στην ανθρωπότητα, επίσης ο εγωισμός και η πλεονεξία. Η σωρεία των πεπλανημένων αντιλήψεων. Επιδιώκει ο άνθρωπος πράγματα που νομίζει ότι είναι καλά και τα οποία τον οδηγούν στον πνευματικό του κατήφορο. [...]

Αγάπη και λογική

Ο Σπινόζα, ένα από τα μεγάλα πνεύματα του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού, λέει στο μεγάλο του έργο «Ηθική» ότι ο οίκτος και το μίσος είναι συναισθήματα λύπης συνδυασμένα με την ιδέα της εξωτερικής αιτίας. Η διαφορά ανάμεσά τους έγκειται μόνο στη φύση της εξωτερικής αιτίας: στην περίπτωση του οίκτου, είναι η θέα της άθλιας κατάστασης του άλλου· στην περίπτωση του μίσους, είναι η ίδια η ύπαρξη του άλλου. Το γεγονός ότι και τα δύο συναισθήματα ανήκουν στο ίδιο γένος σημαίνει πως η μετάλλαξη του οίκτου σε μίσος δεν είναι δύσκολη, αλλά —όπως μας δείχνει η εμπειρία της ζωής— ούτε και σπάνια όταν συντρέχουν οι κατάλληλες συνθήκες. [...]

Μιλώντας με την Αλίκη για τη Φιλοσοφία και το νόημα της ζωής

Η Σώτη Τριανταφύλλου συνομιλεί με την έφηβη Αλίκη για τη φιλοσοφία και το νόημα της ζωής μ’ έναν προσιτό κι ελκυστικό τρόπο στο βιβλίο «Μιλώντας με την Αλίκη για τη φιλοσοφία και το νόημα της ζωής», με σκοπό να φέρει τους νέους ανθρώπους πιο κοντά στη φιλοσοφία, στο στοχασμό και στην αυτογνωσία. Θυμίζει μια εκτεταμένη συζήτηση, η οποία πού και πού παίρνει τη μορφή συνέντευξης. Η Αλίκη ρωτά και η Σώτη απαντά. Η Σώτη σχολιάζει και η Αλίκη αναρωτιέται. Η Αλίκη πεινά και η Σώτη της δίνει τροφή για τη σκέψη. [...]

Τρία διδάγματα από τους Στωικούς που μπορούν να συμβάλουν στην επούλωση του τοξικού μας πολιτικού πολιτισμού

Συναισθηματικός. Κατεσπαρμένος. Παράλογος: τρία επίθετα που μπορούν να χαρακτηρίσουν τον πολιτικό διάλογο του 21ου αιώνα. Oι πολιτικές συζητήσεις έχουν υποχωρήσει από την εποικοδομητική κριτική και την αμοιβαία κατανόηση στους προσωπικούς χαρακτηρισμούς, την αποδόμηση και τον αναχωρητισμό σε αίθουσες ηχούς. Τίποτε απ’ όλα αυτά δεν είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για μια πλουραλιστική κοινωνία. [...]

Η ευδαιμονία κατά τον Αριστοτέλη

Εξετάζοντας τη φιλοσοφική θεώρηση του Αριστοτέλη είναι σημαντικό να δούμε ένα από τα πιο καίρια ζητήματα, το οποίο απασχόλησε τη φιλοσοφική του ηθική, το ζήτημα της ευδαιμονίας, όπως αυτό ορίζεται από τον προσδιορισμό των εννοιών του αγαθού και της αρετής, ως μέσα επίτευξής της και προϋποθετική της αρχή. Καθώς ακρογωνιαίος λίθος της αριστοτελικής ηθικής είναι η ευδαιμονία, είναι ιδιαίτερης σημασίας να νοήσουμε την ευδαιμονία σε σχέση με το σκοπό μας, το τέλος δηλαδή που επιδιώκουμε. [...]