φιλοσοφία

Ωφελιμισμός

Ο ωφελιμισμός είναι κανονιστική ηθική θεωρία σύμφωνα με την οποία σκοπός των πράξεών μας πρέπει να είναι η μεγαλύτερη κατά το δυνατόν ωφέλεια για τον μεγαλύτερο κατά το δυνατόν αριθμό ατόμων. Και λέγοντας “ωφέλεια” οι περισσότεροι από αυτούς τους φιλοσόφους έχουν στο μυαλό τους την ευτυχία ή έστω την ικανοποίηση αυτών που θα καρπωθούν τα αποτελέσματα των πράξεών μας. Κυριότεροι εκπρόσωποί του είναι ο ο Άγγλος φιλόσοφος Τζέρεμι Μπένθαμ (1748 – 1832) και ο Τζον Στιούαρτ Μιλ (1806 – 1873). Ο Μιλ έχει γίνει γνωστός ως «ο αγγλόφωνος φιλόσοφος με την ισχυρότερη επιρροή του 19ου αιώνα[. Η αντίληψη του Μιλ περί ελευθερίας δικαιολογεί την ελευθερία του ατόμου αντίθετα προς τον απεριόριστο κρατικό έλεγχο [...]

Ο Άνσελμος του Καντέρμπουρι και το Οντολογικό Επιχείρημα

Ο Άνσελμος (1033 – 1109), αναφερόμενος και ως Άνσελμος της Αόστης, ήταν αρχιεπίσκοπος του Καντέρμπερι. Ιταλός στην καταγωγή, αποτελεί κυρίαρχη μορφή της θεολογίας και της φιλοσοφίας στη μεσαιωνική Ευρώπη του 11ου αιώνα. Θεωρείται πατέρας του σχολαστικισμού και επινοητής του οντολογικού επιχειρήματος για την ύπαρξη του Θεού. [...]

Στωικισμός και θρησκεία

Ο Στωικισμός αποτελεί μία σημαντική φιλοσοφική σχολή των Ελληνιστικών και Ρωμαϊκών χρόνων (300 π.Χ. – περίπου 250 μ.Χ.), η οποία ιδρύθηκε στην Αθήνα από τον Ζήνωνα τον Κιτιέα με κέντρο την «Ποικίλη Στοά» από όπου και πήρε το όνομά της η Σχολή. Κατά τους Στωικούς, η ανθρώπινη φύση είναι τμήμα της παγκόσμιας φύσης, η οποία καθοδηγείται και κυβερνάται από τον συμπαντικό νόμο της Λογικής. Ο άνθρωπος, ως έλλογο ον, συγγενεύει όχι μόνο με τα άλογα ζώα αλλά και με τους Θεούς και πέραν του ενστίκτου διαθέτει και ηθική αίσθηση. Κύριο ζητούμενο του βίου είναι συνεπώς το να ζει κάποιος σύμφωνα με την φύση του, η οποία για τον άνθρωπο, μέσω της λογικότητάς του (στα λατινικά ratio), ωθεί προς την Αρετή, άρα το «κατά Φύσιν ζην» σημαίνει «κατ’ Αρετήν ζην». Η Αρετή είναι το μόνο αγαθό και μόνο από αυτήν εξαρτάται η ευημερία. Όλα τα υπόλοιπα πράγματα, ευχάριστα ή δυσάρεστα, στερούνται αξίας, είναι «αδιάφορα». [...]

Πεπρωμένο – Δεν υπάρχει τίποτα τυχαίο

Καθώς είμαστε βυθισμένοι στα θέλγητρα των παιχνιδιών της Μάγια, το πεπρωμένο μάς προστάζει σαν ένα είδος παρτίδας ζαριών, ένα είδος ρουλέτας ή λοταρίας, όπου το τυχαίο είναι αυτό που επιβάλλει μια μεγαλύτερη ή μικρότερη καλοτυχία στους ανθρώπους. [...]

Σοπενχάουερ: Η δύναμη της μοναχικότητας

Ο καθένας δεν μπορεί να βρίσκεται σε τέλεια αρμονία παρά μόνο με τον εαυτό του και όχι με τον φίλο του ή την ερωμένη του, καθώς οι διαφορές προσωπικότητας και ιδιοσυγκρασίας επιφέρουν σε κάθε περίπτωση μια, έστω και μικρή, δυσαρμονία. Ως εκ τούτου, την αληθή, βαθιά ψυχική γαλήνη και τέλεια αταραξία του θυμικού δεν την βρίσκει κανείς παρά μόνο στην μοναχικότητα. Εάν, τώρα, η προσωπικότητα κάποιου είναι μεγάλη και πλούσια, τότε ο άνθρωπος αυτός απολαμβάνει την πλέον ευτυχή κατάσταση που είναι δυνατόν να βρεθεί σ’ αυτόν τον πενιχρό κόσμο. [...]

Η ηθική αρχή του Χρυσού Κανόνα

Η ηθική αρχή, γνωστή ως ο Χρυσός Κανόνας, αποδίδεται με την έκφραση «Κάνε στους άλλους αυτά που θα ήθελες να σου κάνουν». Παρόλο που ο όρος Χρυσός Κανόνας δεν φαίνεται να χρησιμοποιήθηκε πριν από τον δέκατο όγδοο αιώνα, η υποβόσκουσα ιδέα – ή πιο σωστά, η ομάδα από υποβόσκουσες ιδέες- είναι παμπάλαια. Εμφανίζεται με παρόμοιο τρόπο σχεδόν σε κάθε ηθικό κώδικα ή ηθικό σύστημα, θρησκευτικό ή κοσμικό, και ως εκ τούτου θεωρείται ότι αποτείνεται σε μία από τις πιο θεμελιώδεις ηθικές απόψεις ή ένστικτο μας. [...]

Ο φόβος του θανάτου

Timor mortis conturbat me (Ο φόβος του θανάτου με τρομάζει). Αυτός ο στίχος του Σκοτσέζου ποιητή William Dunbar (1459-1520) περικλείει μια πανανθρώπινη αλήθεια: [...]

«Πολιτεία» του Πλάτωνα: Το βιβλίο που έχει μελετηθεί περισσότερο στα κορυφαία Πανεπιστήμια των ΗΠΑ

Η «Πολιτεία» του Πλάτωνα είναι το βιβλίο που έχει μελετηθεί περισσότερο στα οκτώ κορυφαία Πανεπιστήμια των Ηνωμένων Πολιτειών και, σύμφωνα με τις διεθνείς αξιολογήσεις, κορυφαία και του κόσμου. [...]

Η φιλοσοφία του Επίκτητου – Μια εναλλακτική στάση ζωής

Ο Επίκτητος (50 – 138 μ.Χ. ) ήταν Έλληνας στωϊκός φιλόσοφος που γεννήθηκε στην Ιεράπολη της της Φρυγίας. Ήταν δούλος και ζούσε στη Ρώμη, αλλά κάποια στιγμή κατάφερε – δεν ξέρουμε πώς- να ζει ελεύθερος. Έγινε φιλόσοφος και διώχθηκε από τη Ρώμη εξαιτίας σχετικού διατάγματος του Δομιτιανού. [...]

Πέντε λόγοι να διαβάσουμε τον Κικέρωνα σήμερα

Ο Μάρκος Τύλλιος Κικέρων συγκαταλέγεται ανάμεσα στους πιο διακεκριμένους ρήτορες και πολιτικούς όλων των εποχών. Γεννήθηκε το 106 π.Χ. και έζησε σε ταραγμένους καιρούς βλέποντας την καταδικασμένη Ρωμαϊκή Δημοκρατία να σπαράσσεται από τη δίψα κάποιων φιλόδοξων ατόμων για ισχύ και δόξα. Ο Κικέρων υπερασπίστηκε τη δημοκρατική μορφή διακυβέρνησης και τη νομοκρατία στην κοινωνία. Το γραπτό του έργο επιβιώνει σήμερα με τη μορφή δικανικών λόγων, προσωπικών επιστολών σε φίλους του και φιλοσοφικών έργων τα οποία είναι εύκολα προσβάσιμα στο διαδίκτυο. Τα έργα του χαρακτηρίζονται από κομψό και ρέοντα λόγο και πάθος για την ελευθερία. Να λοιπόν πέντε λόγοι να διαβάζουμε τον Κικέρωνα και στην εποχή μας. [...]

8 σημαντικές φιλοσοφικές φράσεις

Από την αρχαιότητα έως και σήμερα, πολλοί στοχαστές και φιλόσοφοι προσέγγισαν μεγάλες αλήθειες, έβαλαν φρένο σε μονόπλευρες θεωρήσεις και σε ακρότητες, ανέδειξαν τον πλούτο του εσωτερικού κόσμου, κατέγραψαν πλήθος σκέψεων και επιχειρημάτων και υπερασπίστηκαν έναν φιλοσοφικό τρόπο ζωής. [...]

Με τον Σπινόζα, σε αναζήτηση της ευτυχίας

Σ’ αυτό το βιβλίο, ο Βalthasar Thomass αναλύει τη σκέψη του Σπινόζα γύρω από τα ζητήματα της καλής ζωής, τους όρους της γνώσης, τον προσδιορισμό της αλήθειας, της ηθικής, καθώς και της πολιτικής και αισθητικής εμπειρίας. Η φιλοσοφία της πρώιμης νεωτερικότητας – στην οποία εντάσσουμε συνήθως τον Σπινόζα (μαζί με τον Τζον Λοκ και τον Λάιμπνιτς) – και του Διαφωτισμού αποτελεί θεμέλιο του δημοκρατικού πολιτεύματος και της προσωπικής ευτυχίας του σύγχρονου ανθρώπου. [...]