1.Ταξιδέψτε, όσο πιο πολύ μπορείτε, σε μέρη, που οι αδαείς δεν πάνε. Ενσωματωθείτε στην καθημερινότητα των κατοίκων, προετοιμασμένοι για τις κουλτούρες και τις παραδόσεις εκείνων, που θα συναντήσετε. Προπάντων ξεφύγετε από το μαρασμό της δική σας πόλης. Το κέντρο του κόσμου δεν είναι αυτή, αλλά η καρδιά σας.

2. Αποκτήστε φίλους διαφορετικής ηλικίας, με άλλο μορφωτικό και οικονομικό επίπεδο, με ξεχωριστή ιδεολογία. Το μυστικό της εξέλιξης είναι πάντα η προσαρμογή και η ποικιλία. Τα δίκτυα γεφύρωσης αφήνουν την πληροφορία να ρέει..

3. Εγγραφείτε σε κάποιο πρόγραμμα ανοιχτού Πανεπιστημίου με γνωστικό αντικείμενο άλλο από το δικό σας. Η μονομέρεια είναι χειρότερη από την αμάθεια. Το κλειδί είναι η διεπιστημονικότητα.

4. Διαβάστε τις πληροφορίες που επιθυμείτε, από πολλές πηγές, διεθνείς και πρωτότυπες κι όχι από τον τοίχο του Facebook ή τη μη αλληλεπιδραστική τηλεόραση.

5. Ενημερωθείτε και λάβετε θέση για τα προβλήματα, που θεωρητικά μόνο μπορεί να νομίζετε πως σας αφορούν, αλλά στην πραγματικότητα είναι εκείνα που διαμορφώνουν τις οικουμενικές συνθήκες: το περιβάλλον, ο υπερπληθυσμός, η οικονομία, ο πολιτισμός. Συνδεθείτε όχι με τη γειτόνισσα, αλλά με διαμορφωτές γνώμης και σκέψης και προπαρασκευασθείτε για όσα θα ακολουθήσουν. Σχολιάστε τις αναρτήσεις, που σας ενδιαφέρουν με τεκμηριωμένο τρόπο.

6. Μην ασκείτε κριτική άνευ προηγούμενης σφαιρικής ενημέρωσης, κι αν το κάνετε, προτείνετε εναλλακτικές.

7. Μάθετε να μπαίνετε στη θέση του άλλου με το δικό του αξιολογικό σύστημα και αφού ακούσετε τις εμπειρίες του.

8. Συμμετέχετε στην παραγωγή γνώσης και πολιτισμού με κάθε τίμημα. Είναι το ανεξάληπτο στίγμα σας στην κοινωνία.

9. Ξεφύγετε από τη μιζέρια και το ναρκισσισμό της κατάθλιψης και των νευρώσεων. Η αλληλεγγύη πολλές φορές είναι πανάκεια.

10. Σκεφτείτε τον εαυτό σας χωρίς τίτλους και κοινωνικές ιδιότητες και την επόμενη φορά, που θα γνωρίσετε κάποιον αποκρύψτε τις, για να δείτε τις αντιδράσεις.

11. Αφήστε τους άλλους να υποδουλώνονται στην εικόνα και γίνετε μαχητής του ορθού λόγου. Δημοσιεύστε τις σκέψεις σας στο διαδίκτυο, την ώρα που η νέα γενιά θα πατάει like σε φωτογραφίες και streaming

12. Συγχωρείστε όσους σας πλήγωσαν κατά το παρελθόν, γιατί το ζώο που διαρκώς γλύφει τις πληγές του, το κατασπαράσσει ο επόμενος θηρευτής.

13. Μάθετε, έστω και τα βασικά μιας ξένης γλώσσας, συνδέοντας τις σημασίες με την κοσμοθεωρία του πολιτισμού, που φέρει

14. Οι εμπειρίες σας και οι στερεοτυπίες της καθημερινότητας είναι το πιο ανεπαρκές ερμηνευτικό μοντέλο. Διαβάζετε σε κάθε ανάπαυλα.

15. Ας είναι ο νους εύπλαστος σαν πηλός και η ψυχή χαλυβδωμένη με τις αξίες σας.

16. Εκτός από την αγάπη, όλες οι άλλες αρετές είναι ετερόφωτες..κοσμούν το βίο, αλλά υποχωρούν στο πέρασμα της φθοράς.

17. Μειώστε τους ετεροκαθορισμούς και τις εξαρτήσεις σας, ακόμα κι αν χρειαστεί να φάτε την καρδιά σας. Η αυτοεκτίμηση εκεί κατοικεί κι όχι στην αναγνώριση των άλλων.

18. Δηλώστε συμμετοχή σε συνέδρια και ακούστε με προσοχή τους ομιλητές. Δεν χρειάζεται να είστε επιστήμονας, για να το καταφέρετε

19. Μάθετε να ανήκετε σε διαφορετικές κοινότητες, ακόμα και διαδικτυακές, και αυξήστε το βάθος και το εύρος των δικτύων σας

20. Η μνήμη του θανάτου είναι η επιτομή της ευτυχίας, ακόμα κι αν οι περισσότεροι την απωθούν, μέχρι να είναι αργά.

21. Ακόμα κι αν ακούσετε κάτι που γνωρίζετε, ποτέ μην πείτε πως το ξέρετε. Κάθε επανάληψη είναι μια αναγεννημένη εμπειρία.

Ευστράτιος Παπάνης, Πανεπιστημιο Αιγαίου