Μια από τις πιο επίμονες ερωτήσεις των ανθρώπων, και μάλιστα ζητούν μια μονολεκτική απάντηση, είτε στον καλλιτεχνικό, είτε στον αθλητικό είτε ακόμα και στον επαγγελματικό χώρο είναι: “οι πολύ επιτυχημένοι άνθρωποι γεννιούνται ή γίνονται;” και αμέσως μετά, ακολουθεί η ερώτηση “ποιο είναι λοιπόν το μυστικό; Τι είναι αυτό το ‘κάτι’ που διαχωρίζει τον/την σταρ από μια μέτρια επίδοση;”.
Πριν όμως δώσω την απάντηση, τους ρωτάω: “εσείς, προσωπικά, τι νομίζετε ότι είναι αυτό το ‘κάτι’ που κάνει τη διαφορά;
Σκεφτείτε κάποιον που είναι σταρ στο είδος του και στη συνέχεια σκεφτείτε κάποιον που είναι απλώς καλός σε αυτό που κάνει. Συγκρίνετε τα δύο αυτά άτομα και πέστε μου ποιες είναι οι διαφορές μεταξύ τους.
Ο λόγος που προτιμώ να ξεκινήσω ρωτώντας τη γνώμη του συνομιλητή μου είναι διότι έχω βρει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν προκαθορισμένες απόψεις σχετικά με τις αξιοσημείωτες επιδόσεις. Και, δυστυχώς, θα πρέπει να προσθέσω, οι περισσότερες από αυτές τις απόψεις είναι εντελώς λανθασμένες.
Τι πιστεύει η κοινή γνώμη για την υψηλή παραγωγικότητα
Τι κάνει κάποιο άτομο να ξεχωρίζει στο εργασιακό του περιβάλλον; Είτε πρόκειται για εταιρεία είτε για τον καλλιτεχνικό χώρο;
Έρευνες έδειξαν ότι οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι για να έχει κάποιο άτομο καταπληκτικές επιδόσεις θα πρέπει να είναι πολύ έξυπνο και να έχει ιδιαίτερα υψηλό IQ, θα πρέπει να είναι πολύ δημιουργικό και να μπορεί να λύνει πιθανά και απίθανα προβλήματα που παρουσιάζονται, θα πρέπει να έχει πολύ υψηλά κίνητρα και να είναι ιδιαίτερα φιλόδοξο, θα πρέπει να είναι παράλληλα κοινωνικό και να τα πηγαίνει καλά με τους ανθρώπους και, τέλος, θα πρέπει να μπορεί να παίρνει ρίσκα.
Με λίγα λόγια, οι άνθρωποι πιστεύουν ότι αυτοί που έχουν τις καταπληκτικές επιδόσεις είναι εντελώς διαφορετικοί από τον υπόλοιπο κόσμο, και μάλιστα η διαφορετικότητα αυτή εντοπίζεται σε πολλά σημεία.
Ο πολύς κόσμος υποθέτει ότι τα άτομα που έχουν μέτριες επιδόσεις δεν έχουν κάποια εσωτερικά χαρακτηριστικά που είναι απαραίτητα για να τους κάνουν να ξεπεράσουν τις, μέτριες, κανονικές επιδόσεις και να γίνουν αστέρια στο είδος τους.
Τι δείχνει η έρευνα
Έρευνες που έγιναν σε μεγάλες ομάδες ανθρώπων έδειξαν ότι τα άτομα με τις εκπληκτικές επιδόσεις δεν ήταν ούτε πιο έξυπνα, ούτε πιο δημιουργικά, ούτε πιο κοινωνικά, ούτε πιο φιλόδοξα από τους υπόλοιπους!
Τι σημαίνει αυτό; Γιατί τα διάφορα τεστ που δόθηκαν δε μπόρεσαν να μετρήσουν κάποια σημαντική διαφορά στους ψυχολογικούς, κοινωνικούς ή περιβαλλοντικούς παράγοντες του ατόμου; Ίσως η σημαντικότερη ερώτηση, λοιπόν, να είναι άλλη: αφού δεν υπάρχουν σημαντικές διαφορές, θα μπορούσε ένα άτομο με μέτρια απόδοση να γίνει ‘σταρ’ στον τομέα του;
Μοτίβα συμπεριφοράς
Το μυστήριο της υψηλής απόδοσης δε βρίσκεται τελικά στα χαρακτηριστικά που διαθέτει το άτομο, αλλά, κατά κύριο λόγο, στον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιεί το άτομο αυτά που διαθέτει. Με άλλα λόγια, τα μοτίβα συμπεριφοράς του ατόμου καθορίζουν το πόσο υψηλή είναι η απόδοσή του και όχι από μόνη τους η ύπαρξη κάποιων χαρακτηριστικών του μυαλού ή της προσωπικότητας ή ταλέντων.
Παράγοντες αυτοπεποίθησης
Για να είναι κανείς επιτυχημένος, πρέπει να μπορεί να:
Αισθάνεται όμορφα με τον εαυτό του
Ξέρει πότε να λέει ‘όχι’
Μιλάει μπροστά σε ομάδες χωρίς να ντρέπεται
Ελέγχει την εσωτερική φωνή του που του λέει αρνητικά πράγματα
Επικοινωνεί με αυτοπεποίθηση
Αλλάζει καριέρα, όταν χρειάζεται
Μην επηρεάζεται από αρνητικά σχόλια, αλλά να τα αξιοποιεί για τη βελτίωσή του
Μη φοβάται την αποτυχία και να παίρνει ρίσκα
Παράγοντες που σχετίζονται με τη βελτίωση της καριέρας
Για την επιτυχία του, το άτομο θα πρέπει να:
Ξέρει τι επάγγελμα του ταιριάζει
Έχει ένα ‘δυνατό’, εντυπωσιακά παρουσιασμένο βιογραφικό
Ξέρει πώς να απαντήσει τις απαντήσεις στη συνέντευξη
Ξέρει πώς να παρουσιάσει τον εαυτό του (τι να πει και τι να μην πει στη συνέντευξη)
Ξέρει πώς να απαντήσει την ερώτηση ‘πέστε μας για εσάς’
Ξέρει πώς να απαντήσει την ερώτηση ‘ποιες είναι οι αδυναμίες σας’
Γνωρίζει ποιες ερωτήσεις θα κάνει ο ίδιος για να εντυπωσιάσει
Γνωρίζει τις στρατηγικές που θα πρέπει να υιοθετήσει για να τον προσέξουν στη δουλειά
Παράγοντες που σχετίζονται με τα κίνητρα
Για να πετύχει κανείς, θα πρέπει να έχει κίνητρα:
Πάθος για ζωή
Ενέργεια για να επιτύχει
Να αισθάνεται ότι έχει κίνητρα που λειτουργούν
Να μπορεί να συνεχίζει την προσπάθεια ακόμα κι όταν υπάρχουν δυσκολίες
Να διαχωρίζει τους συμμάχους από τους εχθρούς
Να μη σαμποτάρει τον ίδιο του τον εαυτό
Προσωπικοί παράγοντες
Ξέρετε ποιος είναι ο σκοπός στη ζωή σας
Έχετε χρόνο για τα πράγματα που σας ενδιαφέρουν
Έχετε ρεαλιστικούς κι εφικτούς στόχους
Μπορείτε να αποδιώξετε τις αρνητικές σκέψεις που σας κρατούν πίσω
Δε φοβάστε την αποτυχία
Γνωρίζετε τεχνικές και στρατηγικές για να πετύχετε
Παράγοντες επικοινωνίας
Η επικοινωνία είναι βασική για την επιτυχία σε όλους τους τομείς και θα πρέπει κανείς να μπορεί να:
Κάνει κατανοητές τις απόψεις του
Καταλαβαίνει τα σημαντικά στοιχεία μιας συζήτησης
Ξέρει τι να πει όταν συναντά ανθρώπους για πρώτη φορά
Υπερασπίζεται τον εαυτό του χωρίς να νιώθει άβολα
Ξέρει να χειρίζεται δύσκολους ανθρώπους
Ξέρει ποιο στυλ επικοινωνίας προτιμά ο ίδιος και τι προτιμά ο συνομιλητής του (και πώς να αντιλαμβάνεται το στυλ του άλλου γρήγορα)
Δείχνει αυτοπεποίθηση με τα λόγια αλλά και τη γλώσσα του σώματος
‘Διαβάζει’ τη γλώσσα του σώματος των άλλων
‘Διαβάζει’ τα μοτίβα σκέψης των άλλων και να αντιδρά κατάλληλα
Αναγνωρίζει τα βασικά στοιχεία της προσωπικότητας των άλλων
Οι παραπάνω παράγοντες που σχετίζονται με την επιτυχία του ανθρώπου στο επάγγελμα και τη ζωή του δεν είναι εγγενείς, δε γεννιέται δηλαδή κανείς με αυτούς, αλλά είναι επίκτητοι, που σημαίνει ότι καθένας μπορεί να τους αποκτήσει.
Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι όταν κανείς δε γνωρίζει τον τρόπο απόκτησης αυτών των παραγόντων, δε θα πρέπει να διστάσει να ζητήσει τη βοήθεια ειδικευμένων ψυχολόγων προκειμένου να μάθει τις ικανότητες αυτές.
Λίζα Βάρβογλη, Ph.D. Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
