Επιτυχία, πλούτη, λεφτά, ευημερία, καλοπέραση, ασφάλεια… Όλες αυτές οι λέξεις μας προκαλούν αίσθηση και μας δημιουργούν έντονα και συχνά αντιφατικά συναισθήματα. Συνήθως τις χρησιμοποιούμε αδιακρίτως, αλλά νομίζω ότι πρέπει να τις διαφοροποιήσουμε για να αποφύγουμε κάποια προβλήματα.
Το βασικό μπέρδεμα βρίσκεται στη διάκριση των εννοιών ευημερία και επιτυχία (ισπανικά, éxito). Όπως ίσως γνωρίζετε, η λέξη éxito προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη έξειμι, που σημαίνει «εξέρχομαι» (όπως αναγράφεται στις εξόδους κινδύνου στην αγγλική γλώσσα: EXIT).
Δηλαδή, η επιτυχία είναι μια εκτίμηση που γίνεται στην έξοδο, στο τέλος. Μιλάει για ένα αποτέλεσμα, και τα αποτελέσματα δεν εξαρτώνται αποκλειστικά από εμάς.
Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μεσολαβούν και τους οποίους δεν μπορούμε να ελέγξουμε, όπως είναι η τύχη κι οι αποφάσεις άλλων ατόμων, για ν’ αναφέρουμε μόνο δύο. Γι’ αυτό, δεν θα ήθελα να ενθαρρύνω την αναζήτηση της επιτυχίας. Η επιδίωξή της είναι μια στάση που μας κάνει να εξαρτόμαστε υπερβολικά από τους άλλους.
Επιπλέον, ακόμη κι αν πετύχουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα, θα βρεθούμε μπροστά στο αναπόφευκτο ερώτημα: «και τώρα;». Η άμεση απάντηση είναι: μια νέα πρόκληση, ένας καινούργιος στόχος, η επιδίωξη μιας νέας επιτυχίας. Πολλοί «κυνηγοί της επιτυχίας» ζουν έτσι, μεταπηδώντας από στόχο σε στόχο, ευτυχισμένοι όταν πετυχαίνουν αυτό που ποθούν, δυστυχισμένοι όταν δεν τα καταφέρνουν.
Τότε, τι μπορούμε να κάνουμε μ’ εκείνες τις επιθυμίες μας που αρνούμαστε να ρίξουμε στο μύλο της επιτυχίας; Νομίζω ότι σ’ αυτό το σημείο μπορεί να μας βοηθήσει η ιδέα της ευδοκίμησης, γιατί αυτή ορίζεται ως: «η ευνοϊκή εξέλιξη των πραγμάτων». Αξίζει να υπογραμμίσουμε τη λέξη «εξέλιξη» (σε αντίθεση με το «αποτέλεσμα»), καθώς η ιδέα της ευδοκίμησης παραπέμπει σε μια διαδικασία συνεχούς κίνησης· μια ροή προς τα εμπρός. Θα έλεγα ότι αυτός που προκόβει κινείται προς την κατεύθυνση που του υποδεικνύει η επιθυμία του. Αυτός που προκόβει δεν πιέζεται να συμβιβαστεί με τα λίγα ούτε ντρέπεται που θέλει περισσότερα. Δεν τρελαίνεται προσπαθώντας να κάνει τα πράγματα όπως τα ονειρευόταν, και δεν προσπαθεί να αποκομίσει σήμερα τα αυριανά. Ξέρει ότι πρέπει σήμερα να σπείρει αν θέλει αύριο να θερίσει. Ξέρει ότι το θέμα του δεν είναι να φτάσει, αλλά να έχει ροή.
Στο βιβλίο της Ένα ηρωικό ταξίδι προς την αφθονία και την ευημερία, η Άννα Μπλέσα σχολιάζει την ιδιαιτερότητα της ανάπτυξης του μπαμπού, εικονογραφώντας μια διαδικασία ευδοκίμησης που διαφέρει από αυτήν της επιτυχίας. Όπως φαίνεται, αφού φυτέψει κανείς τον σπόρο του μπαμπού, χρειάζεται να του ρίχνει λίπασμα και να τον ποτίζει καθημερινά. Ωστόσο, επί αρκετό καιρό δεν γίνεται τίποτα. Στην πραγματικότητα, δεν γίνεται τίποτα επί επτά χρόνια. Αμέσως μετά τα επτά χρόνια φροντίδας θα φυτρώσει ένα βλαστάρι το οποίο, σε έξι μόνο εβδομάδες θα ψηλώσει πάνω από τριάντα μέτρα. Τι έγινε εδώ; Μήπως το μπαμπού ξύπνησε απότομα; Όχι βέβαια. Μεγάλωνε όλο αυτό το διάστημα, μόνο που τα πρώτα επτά χρόνια έβγαζε και άπλωνε τις πυκνές και βαθιές του ρίζες, χωρίς τις οποίες δεν θα μπορούσε μετά να στηρίξει όλο αυτό το ύφος. Σίγουρα, αν περνούσε κάποιος από ένα χωράφι με μπαμπού τέσσερα χρόνια μετά τη σπορά, θα σκεφτόταν: «Αυτοί οι σπόροι δεν πέτυχαν» – και θα είχε δίκιο. Δεν πέτυχαν γιατί δεν έδωσαν (ακόμη) αποτελέσματα. Εντούτοις, ένας έμπειρος αγρότης θα ήξερε ότι κάτω από τη γη οι σπόροι ευδοκιμούσαν και προετοιμάζονταν για μεγάλα πράγματα.
Ας μην ξεχνάμε κι εμείς τη σημασία της προσωπικής μας ανάπτυξης σε βάθος, που είναι μεν λιγότερο θεαματική, θα μας επιτρέψει όμως να στηρίξουμε αργότερα όσα θέλουμε να δημιουργήσουμε.
Bucay Demian: Από άλλη γωνία Στρατηγικές για την αντιμετώπιση συγκρουσιακών καταστάσεων.
Ο Demian Bucay είναι γιος του διάσημου ψυχοθεραπευτή και ψυχίατρου Χόρχε Μπουκάι, ψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής και ο ίδιος με συγγραφικές ανησυχίες, στρώνει εδώ και καιρό τον δικό του δρόμο στην επιστήμη και στη συγγραφή. Χωρίς να μιμείται ή να ανταγωνίζεται τον διάσημο πατέρα του, αναζητεί την «άλλη γωνία» που θα του επιτρέψει να αρθρώσει δικό του, αυτόνομο λόγο για όλα εκείνα τα ζητήματα της καρδιάς και της ψυχής που απασχολούν τον σύγχρονο άνθρωπο.
Η αφηγηματική τεχνική του Ντέμιαν Μπουκάι οφείλει πολλά στα διδάγματα του πατέρα του. Και αυτός πιστεύει στην θεραπευτική δύναμη των ιστοριών, τις οποίες αντλεί από την κλινική εμπειρία, από το σινεμά, τα βιβλία, ακόμα και από την προσωπική ζωή του. Το αποτέλεσμα είναι ένα κολάζ αφηγήσεων ευανάγνωστο και γοητευτικό στο οποίο ο καθένας μας θα βρει στοιχεία από την δική του εμπειρία.
Πρόκειται για απλές ιστορίες και προσωπικές καταθέσεις από την επαγγελματική του εμπειρία, αλλά με ένα ύφος δημιουργικό που κάνει τον αναγνώστη συμμέτοχο και τον βάζει να σκεφτεί για τον εαυτό του.
Ο Ντέμιαν Μπουκάι αντλεί από τον παγκόσμιο πνευματικό πλούτο, αλλά δεν έχει αναστολές και διανοητικά εμπόδια να το πράξει αυτό εκλαϊκευμένα και ευχάριστα. Στρέφεται στη διδασκαλία του ζεν, στην κινεζική παράδοση, τον Καρλ Γιουνγκ. Δεν έχει κανέναν ενδοιασμό να φτάσει μέχρι τον Τόλκιν και τις ταινίες Μάτριξ. Δεν έχει κανένα πρόβλημα, ο Φρόντο από τα Χόμπιτ και ο Γκάνταλφ από τον Αρχοντα των Δαχτυλιδιών να γίνουν άξιοι συνοδοιπόροι και βοηθοί του στο έργο του να απευθυνθεί στο κοινό με εύληπτο, ενδιαφέροντα και κυρίως ωφέλιμο τρόπο για τον ίδιο τον αναγνώστη. Ο,τι είναι χρήσιμο μπαίνει στο χωνευτήρι και από τον ιδιότυπο αυτό πολιτισμικό συγκρητισμό, προκύπτει η θέαση αυτή των πραγμάτων από τη διαφορετική γωνία, από το πρίσμα εκείνο που επιτρέπει στον άνθρωπο να νιώσει ότι είναι λίγο πιο ελεύθερος ακόμη και από τον ίδιο του τον εαυτό.
Αποδοχή, κατανόηση, εμπιστοσύνη, ευγνωμοσύνη είναι λέξεις-κλειδιά για όποιον θέλει να πορευτεί τον δρόμο εκείνο της προσωπικής εξέλιξης και ανάπτυξης· την οδό αυτή που οι συγκρούσεις, οι διαξιφισμοί, οι καθημερινές αποτυχίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τον καθένα από μας για να γίνουν εφαλτήρια μιας πιο ευτυχισμένης ζωής, διδάσκοντας μόνοι μας τον εαυτό μας πώς να είμαστε πιο ευέλικτοι, πιο απλοί, πιο ήσυχοι, με λιγότερη αγωνία και στρες, με περισσότερες ευχαριστήσεις και στιγμές χαλάρωσης και απόλαυσης. Ο Μπουκάι δεν λέει μεγάλα λόγια, δεν μιλάει για ανέφικτους στόχους, δεν δίνει οδηγίες. Παρέχει όμως ιδέες και σκέψεις τις οποίες, εάν κάποιος θελήσει, μπορεί να ενσωματώσει στη ζωή του και να αρχίσει να την ξεκλειδώνει με διαφορετικό τρόπο.
Γειωμένα και ισορροπημένα δεν προτρέπει σε καμία συνταγή επιτυχίας. Υιοθετεί έναν όρο που είναι πιο φιλικός για τον σύγχρονο άνθρωπο που έχει να αντιμετωπίσει και τη διεθνή οικονομική κρίση, με τις αποτυχίες και τις ματαιώσεις που μπορούν να προκύψουν από μια τέτοια σύγκρουση με την εξωτερική πραγματικότητα. Εναντι της επιτυχίας, ο Μπουκάι μιλάει για «ευδοκίμηση». Για έναν άνθρωπο που κυνηγάει μεν τις επιθυμίες του και τα όνειρά του, αλλά με έναν πιο εσωτερικό και εξατομικευμένο τρόπο, πιο βαθύ και αποτελεσματικό στη σμίλευση της προσωπικότητας. Ενα ρυθμό εξέλιξης χωρίς βιασύνη. Μιλάει για τις γέφυρες που μπορούμε να στήνουμε με τους άλλους, για την αγάπη, για τις διαπραγματεύσεις, για τα εμπόδια που ορθώνει η οποιουδήποτε είδους προσκόλληση· για το μεγάλο μάθημα που μπορεί να μας βοηθήσει να ζούμε τη ζωή μας λίγο πιο απελευθερωμένα, τη συμφιλίωση με την ήττα, εκείνο το απλό που μας έλεγαν στο σχολείο, «πρέπει να μάθεις και να χάνεις».
