Τα προσωπικά μας όρια είναι εκείνα που καθορίζουν τον προσωπικό μας χώρο και κρατούν τους άλλους μακριά από αυτό. Μας διαχωρίζουν από τους άλλους και προστατεύουν την ακεραιότητα μας βοηθώντας μας να έχουμε τον έλεγχο της ζωής μας και προστατεύοντάς μας από την παραβίαση και την εκμετάλλευση των άλλων.
Δηλαδή είναι εκείνα που καθορίζουν τον προσωπικό μας χώρο και μας διαχωρίζουν από τους άλλους. Χωρίζονται σε επτά κατηγορίες: Φυσικά, Διανοητικά, Συναισθηματικά, Κοινωνικά, Σεξουαλικά, Οικονομικά και Χρονικά. Όλες αυτές οι παραπάνω κατηγορίες αφορούν αντίστοιχα τον σεβασμό των γύρω μας για το χώρο και τα προσωπικά μας αντικείμενα, σεβασμό για τις ιδέες και σκέψεις μας, σεβασμό για ό,τι νιώθουμε και για όλα εκείνα τα συναισθήματα που εκφράζουμε, για τις κοινωνικές μας επαφές, αλλά και τις επιλογές των ανθρώπων που θέλουμε στη ζωή μας, σεβασμό για τις ερωτικές μας επιθυμίες και τη διαφύλαξη του ιδιωτικού μας χώρου, στον τρόπο που διαχειριζόμαστε τα χρήματά μας ή ακόμη και πώς τα κερδίζουμε και τέλος σεβασμό για το πώς διεκπεραιώνουμε τα πράγματα μέσα στα χρονικά μας όρια.
Επίσης, τα υγιή προσωπικά όρια μας βοηθούν στο να αντιλαμβανόμαστε καλύτερα τον εαυτό μας ενισχύοντας την αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση μας και στο να έχουμε πιο υγιείς σχέσεις με τους γύρω μας. Σε αντίθεση, η έλλειψη υγιών ορίων μπορεί να μας οδηγήσει σε συγκρούσεις, εξάντληση, άγχος και κατάθλιψη.
Έτσι, θέτοντας τα, έχουμε τον έλεγχο της ζωής μας, των πράξεών μας, των αποφάσεων που παίρνουμε κάθε φορά, γινόμαστε υπεύθυνοι για μας, ενώ παράλληλα εμποδίζουμε τη χειραγώγηση από τους άλλους, την εκμετάλλευση ενδεχομένως, αλλά κυρίως την παραβίαση της προσωπικής μας ζωής. Διατηρούμε μια ψυχική, συναισθηματική και σωματική υγεία και ισορροπία, με αποτέλεσμα κάθε φορά να είμαστε πιο δυνατοί και σίγουροι. Αποκτάμε αυτογνωσία, ξεκάθαρη έκφραση των επιθυμιών μας, ενώ δείχνουμε κι εμείς σεβασμό στα προσωπικά όρια των ανθρώπων, με τους οποίους έχουμε επαφή.
Η έλλειψη προσωπικών ορίων μπορεί να δημιουργήσει σύγχυση στον άνθρωπο, να χάνει εύκολα το μέτρο κάθε φορά, να βάλλεται από εξωτερικούς παράγοντες και να ζει μέσα στο άγχος και την ανασφάλεια, με αποτέλεσμα να χάνει την ταυτότητά του.
Οι άνθρωποι με χαλαρά προσωπικά όρια ή με παντελή έλλειψή τους, συνήθως νιώθουν θύματα, παίρνουν πολύ προσωπικά ό,τι τους τύχει, δυσκολεύονται να ζητήσουν ή να μιλήσουν ξεκάθαρα σε κάποιον, είναι συνήθως παθητικοί και ενοχικοί, ενώ επιτρέπουν στους άλλους να καθορίζουν τη ζωή τους, τις αποφάσεις τους, ακόμη και τα λόγια που θα πουν…
Βέβαια τα όρια ποικίλουν από άτομο σε άτομο γιατί, η προσωπικότητα του καθενός, η ιστορία του, το σύστημα αξιών του και πολλά άλλα στοιχεία που ίσως δεν συνειδητοποιεί, παίζουν καθοριστικό ρόλο στο πόσο προσωπικό χώρο χρειάζεται για να νιώθει άνετα.
Παράδειγμα μια παραβίασης σωματικού ορίου είναι όταν κάποιος έρχεται πολύ κοντά σου για να σου μιλήσει. Η άμεση αντίδρασή σου είναι να κάνεις πίσω, προκειμένου να επαναφέρεις τον προσωπικό σου χώρο.
Κάνοντας αυτό, στέλνεις ένα μη-λεκτικό μήνυμα πως όταν αυτό το άτομο στέκεται τόσο κοντά σου, νιώθεις μια εισβολή στον προσωπικό σου χώρο. Αν το άτομο συνεχίσει να έρχεται κοντά, μπορείς να προστατέψεις το όριό σου λεκτικά, λέγοντάς του να σταματήσει να σε στριμώχνει.
Άλλα παραδείγματα παραβίασης σωματικών ορίων είναι:
● Να σε αγγίζουν χωρίς τη θέλησή σου ή με μη αποδεκτό τρόπο.
● Να ψάχνεις τα προσωπικά πράγματα του άλλου.
● Να μην επιτρέπεις στους άλλους τον προσωπικό τους χώρο π.χ. να μπαίνεις στο γραφείο ενός συναδέλφου χωρίς να χτυπήσεις την πόρτα.
Αναλυτικά τα 7 όρια
Φυσικά (αφορούν το χώρο και τα αντικείμενα μας και το σεβασμό που θέλουμε να έχουν οι άλλοι προς αυτά).
Σεξουαλικά (ποιοι επιθυμούμε να μας πλησιάζουν και να μας αγγίζουν και με ποιο τρόπο).
Διανοητικά (αφορούν τις σκέψεις και τις αντιλήψεις μας).
Χρονικά (αφορούν τις χρονικές περιόδους που χρειαζόμαστε για να διεκπεραιώσουμε κάτι και το σεβασμό προς αυτές).
Οικονομικά (αφορούν τον τρόπο με τον οποίο χειριζόμαστε τα οικονομικά μας).
Συναισθηματικά (αφορούν το σεβασμό που προσδοκούμε από τους άλλους για τα συναισθήματα μας).
Κοινωνικά (αφορούν το σεβασμό προς την επιλογή των κοινωνικών μας επαφών).
Ποιοι είναι οι λόγοι που κάποιοι δυσκολεύονται να βάλουν όρια;
Δεν αναγνωρίζουν τα συναισθήματα τους και αυτά που θέλουν.
Νιώθουν ότι δεν έχουν δικαίωμα να θέσουν όρια ή ότι θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στις σχέσεις τους .
Βάζουν πάντα τις ανάγκες των άλλων πάνω από τις δικές τους .
Δε θεωρούν ότι είναι σημαντικό.
Θέλουν να αποφύγουν πιθανές συγκρούσεις.
Φοβούνται να μη φανούν εγωιστές.
Δεν έμαθαν ποτέ πως να έχουν υγιή όρια.
Δε γνωρίζουν πως να αρχίσουν.
Ενδείξεις υγιών ορίων:
● Έχεις υψηλή αυτοεκτίμηση και αυτοσεβασμό.
● Μοιράζεσαι σταδιακά τις προσωπικές πληροφορίες σε μια αμοιβαία σχέση μοιράσματος και εμπιστοσύνης.
● Προστατεύεις το ζωτικό σου χώρο (σωματικό και συναισθηματικό) από παραβιάσεις.
● Έχεις ισότιμες συνεργασίες όπου η ευθύνη και η ισχύς είναι μοιρασμένες.
● Είσαι αποφασιστικός. Λες ΝΑΙ ή ΟΧΙ με σιγουριά και ειλικρίνεια και είσαι εντάξει όταν οι άλλοι σου λένε ΟΧΙ. Μπορείς άνετα να λες ΟΧΙ όταν κάτι δεν σου ταιριάζει
● Διαχωρίζεις τις ανάγκες, τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις επιθυμίες σου απ’ αυτές των άλλων. Αναγνωρίζεις ότι τα όριά σου και οι ανάγκες σου είναι διαφορετικές από των άλλων.
● Ενθαρρύνεις τον εαυτό σου να κάνει υγιείς επιλογές και αναλαμβάνεις την ευθύνη για τον εαυτό σου και για όλα όσα σε αφορούν.
● Τιμάς τις προσωπικές σου αξίες και πεποιθήσεις, ακόμη κι αν αυτό δεν αρέσει στους άλλους.
● Σέβεσαι τον προσωπικό χώρο των άλλων και τα προσωπικά τους αντικείμενα και τους μιλάς με σεβασμό.
● Περιμένεις να αποκτήσεις οικειότητα με έναν άνθρωπο πριν τον πλησιάσεις σωματικά και αγγίζεις σεξουαλικά κάποιον μόνο με τη συγκατάθεσή του.
● Ενημερώνεις τους άλλους όταν έχουν παραβιάσει το όριό σου.
Ενδείξεις μη υγιών ορίων:
● Μοιράζεσαι πολλά προσωπικά σου στοιχεία πολύ γρήγορα ή κλείνεις τον εαυτό σου και δεν εκφράζεις τις ανάγκες και τα θέλω σου.
● Νιώθεις υπεύθυνος για την ευτυχία των άλλων.
● Δεν μπορείς να πεις ΟΧΙ, γιατί φοβάσαι την απόρριψη ή την εγκατάλειψη.
● Έχεις αδύναμη αίσθηση της δικής σου ταυτότητας. Το πώς νιώθεις για τον εαυτό εξαρτάται από το πως σε αντιμετωπίζουν οι άλλοι.
● Αποδυναμώνεσαι. Επιτρέπεις στους άλλους να παίρνουν αποφάσεις για σένα, οπότε νιώθεις αδύναμος και δεν παίρνεις την ευθύνη της ζωής σου.
● Πας ενάντια στις προσωπικές σου αξίες ή πεποιθήσεις για να ευχαριστήσεις κάποιον άλλο.
● Παίρνεις ευθύνη για πράγματα που δεν σε αφορούν.
● Ψάχνεις τα προσωπικά αντικείμενα των άλλων ή παραβιάζεις τον προσωπικό ζωτικό τους χώρο.
● Λειτουργείς πολύ παρορμητικά με τους άλλους (φιλικά ή σεξουαλικά) χωρίς να έχεις πρώτα αποκτήσει οικειότητα μαζί τους.
● Στέκεσαι πολύ κοντά στους άλλους ή τους αγγίζεις χωρίς τη συγκατάθεσή τους.
● Βρίζεις, χλευάζεις ή εξευτελίζεις τους άλλους ή επιτρέπεις στους άλλους να κάνουν αυτά σε σένα.
● Δεν μπορείς να προστατέψεις τον ζωτικό σου χώρο.
Πως μπορώ να θέσω υγιή προσωπικά όρια;
Έχε επίγνωση του εαυτού σου, αναγνώρισε τα συναισθήματα σου και άσε τα να είναι οδηγός στον καθορισμό των προσωπικών σου ορίων.
Αναγνώρισε τις αξίες σου και τα σημαντικότερα πράγματα στη ζωή σου και πως θα ήθελες οι άλλοι να ανταποκρίνονται σε αυτά.
Αναγνώρισε τους λόγους που είναι σημαντικά για σένα αυτά τα όρια.
Αναγνώριζε πότε να λες ναι και πότε όχι και δώσε στον εαυτό σου την άδεια να λέει όχι κάποιες φορές.
Να είσαι ειλικρινής με τον εαυτό σου και με τους άλλους για αυτά που νιώθεις.
Όταν θέτεις όρια σε μια σχέση απέφυγε να έρθεις σε αντιπαράθεση με το άλλο άτομο αλλά να έχεις μια ειλικρινή συζήτηση με ευγένεια και ηρεμία.
Μην το πάρεις προσωπικά αν η απάντηση είναι όχι, ταυτόχρονα δε χρειάζεται να απολογείσαι.
Αντί να προσπαθήσεις να αλλάξεις τους άλλους, αποστασιοποιήσου και ανέπτυξε ένα σύστημα υποστήριξης από άτομα τα οποία σέβονται τα όρια σου.
