Ο ανθρώπινος εγκέφαλος εκτελεί ένα σωρό βασικές λειτουργίες με θαυμαστό προγραμματισμό. Ρυθμίζει και ελέγχει την αναπνοή, τον καρδιακό ρυθμό, την πίεση του αίματος αλλά και τη θερμοκρασία του σώματος. Ελέγχει, επίσης, τη φυσική μας κίνηση όταν περπατάμε, στεκόμαστε ή καθόμαστε. Προσλαμβάνει εκατομμύρια πληροφορίες από τον κόσμο δια μέσω των αισθήσεων και μας επιτρέπει να σκεφτόμαστε, να ονειρευόμαστε αλλά και να βιώνουμε εκατοντάδες συναισθήματα. Πέραν των παραπάνω σήμερα, με την πληροφορική επανάσταση, στον εγκέφαλο ενός ανθρώπου καταναλώνονται καθημερινά 34 GB πληροφοριών, ενώ παράγονται, επίσης σε ημερήσια βάση, 50.000 σκέψεις. Πράγματι, αυτό το μικροσκοπικό όργανο είναι ένα εκπληκτικό εργαλείο.
Η Mel Robbins εξηγεί τη δύναμη μιας «ώθησης της στιγμής».
Γιατί, όμως, με ένα τέτοιο υπέρ-όπλο μέσα στον οργανισμό μας, μικρά κι ασήμαντα πράγματα – ή και λίγο περισσότερο πολύπλοκα – που ξέρουμε ότι θα μπορούσαν να βελτιώσουν την καθημερινότητα αλλά και τη ζωή μας γενικότερα, μας φαίνονται μη διαχειρίσιμα, αν όχι μη εκτελέσιμα;
Ξέρουμε όλοι ότι λίγο περπάτημα την ημέρα θα μπορούσε να αλλάξει ουσιαστικά την ποιότητα της υγείας μας, αλλά και της ζωής μας. Με άλλα λόγια, ξέρουμε τι να κάνουμε για να έχουμε καλύτερη υγεία. Άσκηση και υγιεινή διατροφή. Γιατί όμως δεν τα ακολουθούμε;
Ξέρουμε τι να κάνουμε για να αισθανθούμε ευχαριστημένοι στη δουλειά που κάνουμε κάθε μέρα. Ενδεχομένως κάποιοι να παραιτηθούμε και να ψάξουμε μια καινούρια. Γιατί όμως δεν το κάνουμε;
Ξέρουμε ότι μια λέξη μας χωρίζει από το να έχουμε καλύτερες σχέσεις με την οικογένειά μας. Ένα «συγγνώμη» ή ένα «σ’ αγαπώ». Γιατί δεν τις λέμε;
Ξέρουμε πάρα πολύ καλά τι χρειάζεται για να βελτιώσουμε τη ζωή μας κι όμως δεν το κάνουμε, με αποτέλεσμα το κενό μεταξύ γνώσης και δράσης (knowledge-action gap) να μεγαλώνει συνεχώς. Γιατί άραγε;
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι προγραμματισμένος με έναν μοναδικό τρόπο. Με το να μας προστατεύει όσον αφορά το ζήτημα της επιβίωσης. Για παράδειγμα, στην προϊστορική εποχή, κάθε δράση του ανθρώπου περιστρεφόταν γύρω από βασικούς άξονες που είχαν να κάνουν με θέματα εύρεσης της τροφής, εύρεσης καταφυγίου, ενδυμασίας, αλλά και την αντιμετώπιση κινδύνων που αφορούσαν τόσο τις άγριες καιρικές συνθήκες όσο και άλλους εξωτερικούς παράγοντες, όπως επιθέσεις από άγρια ζώα. Οποιαδήποτε άλλη ενέργεια κι αν έκανε ο πρωτόγονος άνθρωπος, πέραν της καθημερινής του ρουτίνας, θα ήταν έκθεση σε απειλή.
Με την έλευση του πολιτισμού και την κυριαρχία της πληροφορίας, ο ανθρώπινος εγκέφαλος άρχισε να δραστηριοποιείται παράλληλα και προς άλλες κατευθύνσεις πέραν της σκληρής καθημερινότητας. Το ζήτημα της επιβίωσης σταμάτησε να είναι το νούμερο ένα στις προτεραιότητες διαχείρισής του. Μία τεράστια μάζα γνώσης πλέον άρχισε να ανταλλάσσεται καθημερινά, με ταχύτητες που κανείς μας δεν θα μπορούσε παλαιότερα να φανταστεί και ο φόβος κινδύνου για την καθημερινή επιβίωση σταδιακά απομακρύνθηκε. Τουλάχιστον στις μη τριτοκοσμικές χώρες.
Όσο κι αν άλλαξαν οι συνθήκες ζωής ανά τους αιώνες, ο βασικός μηχανισμός της ανθρώπινης σκέψης παραμένει ίδιος. Το μυαλό μας οφείλει να μας προστατεύει από κάθε νέα δράση που φαίνεται δύσκολη, επώδυνη ή τρομακτική γιατί πρωταρχικά οφείλει να μας κρατήσει ζωντανούς. Κι αν κάθε μεγάλη αλλαγή στη ζωή μας ή κάθε τι που θελήσουμε να πετύχουμε προϋποθέτει να κάνουμε πράγματα που είναι δύσκολα, επώδυνα ή τρομακτικά, ο μηχανισμός της ανθρώπινης σκέψης είναι εκεί για να μας φέρει εμπόδια πριν καν αναλάβουμε δράση.
Σύμφωνα με ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στο Neuroimage , ο εγκέφαλός σας συρρικνώνεται κατά τη διάρκεια της ημέρας πριν επιστρέψετε στο πλήρες μέγεθός του το επόμενο πρωί.
Εάν ξυπνήσετε στις 6 π.μ., θα καταλάβετε ότι οι ώρες 6:30-9:30 π.μ. θα είναι η πιο παραγωγική περίοδος σας όλη την ημέρα. Περάστε τις πρώτες ώρες της ημέρας δουλεύοντας σε πράγματα που θα σας βοηθήσουν να επιτύχετε τους προσωπικούς και επαγγελματικούς σας στόχους. Επικεντρωθείτε στα σκληρά πράγματα, ώστε να μπορείτε να τα ξεφύγετε νωρίς όταν είστε πιο παραγωγικοί. Επιπλέον, αυτό θα βοηθήσει στην ανάπτυξη της δυναμικής για το υπόλοιπο της ημέρας σας.
H life coach Mel Robins μιλά για τα 5 – περίπου – δευτερόλεπτα που έχουμε όλοι σαν ένα παράθυρο στο μυαλό μας, έτσι ώστε να περάσουμε από την ιδέα στη δράση, πριν ο ανθρώπινος εγκέφαλος τεθεί πλήρως στον μηχανισμό σαμποταρίσματος οποιασδήποτε αλλαγής της συμπεριφοράς.
Για ποιον λόγο; Για τον λόγο που αναλύσαμε ακριβώς πριν. Το μυαλό μας είναι σχεδιασμένο έτσι ώστε να μας σταματά από το να κάνουμε πράγματα τα οποία μας ξεβολεύουν ή μας βάζουν σε κατάσταση προσωρινής αστάθειας ή ανασφάλειας. Το μυαλό μας είναι καλωδιωμένο έτσι ώστε να μας προστατεύει από κάθε τι που – στα πρώτα λίγα δευτερόλεπτα – αντιλαμβάνεται ως επικίνδυνο. Κάθε καινούρια δράση είναι κι ένας θορυβώδης συναγερμός κινδύνου. Κι αρκούν τα πρώτα αυτά δευτερόλεπτα για να κρίνουν αν το κενό μεταξύ γνώσης και δράσης θα μικρύνει ή θα μεγαλώσει για άλλη μια φορά.
Εάν δεν είστε εξοικειωμένοι με τον κανόνα 5 δευτερολέπτων, είναι ένας απίστευτα εύκολος (αλλά παράξενα αποτελεσματικός) τρόπος να αναλάβετε άμεσα δράση. Όταν ξέρετε ότι πρέπει να κάνετε κάτι (δηλ. να μιλήσετε σε μια συνάντηση, να μιλήσετε με ένα ξένο ή πελάτη) απλά μετρήστε προς τα πίσω 5–4–3–2–1 και αναλάβετε δράση .
Μετρώντας προς τα πίσω θα αλλάξει η εστίαση στο μυαλό σας από το να διστάσετε και να αναλάβετε δράση οπότε θα αποκτήσετε αμέσως το θάρρος να το κάνετε. Αυτό είναι γνωστό ως εναρκτήριο τελετουργικό .
«Όλοι έχουμε μια συνήθεια. Το να διστάζουμε. Βρίσκεσαι σε ένα meeting, έχεις μια φοβερή ιδέα και αντί απλά να την πεις, σταματάς και διστάζεις. Αυτό που κανείς μας δεν καταλαβαίνει είναι ότι τη στιγμή που διστάζεις, τη συγκεκριμένη αυτή micro-στιγμή, αυτός ο μικρός δισταγμός στέλνει ένα αγχώδες σινιάλο στον εγκέφαλό μας, ενεργοποιώντας τον να σκεφτεί ότι για να υπάρχει αυτός ο δισταγμός, πρέπει ο άνθρωπος να προστατευτεί από τη δράση για την οποία διστάζει» τονίζει η Robins. «Το μυαλό έχει ένα εκατομμύριο τρόπους για να μας προστατεύει. Ένας από αυτούς είναι αυτό που λέμε “the spotlight effect”. Κατά το φαινόμενο αυτό, το μυαλό μεγεθύνει το ρίσκο έτσι ώστε ο κίνδυνος να φαίνεται μεγαλύτερος. Γιατί; Για να σε αποτραβήξει από κάτι που το αντιλαμβάνεται ως πρόβλημα.»
Η Robins εφηύρε τη θεωρία των πέντε δευτερολέπτων. Ας υποθέσουμε ότι έχεις μια παρόρμηση. Μια ιδέα. Αν σε πέντε δευτερόλεπτα δεν αποφασίσεις και καταφέρεις να παντρέψεις την ιδέα με την πράξη, τότε το μυαλό θα τραβήξει το φρένο κινδύνου και θα σκοτώσει την ιδέα.
Για την Robins το πρόβλημά μας δεν είναι οι ιδέες. Έχουμε ιδέες. Το πρόβλημα είναι ότι δεν τις κάνουμε πράξη. Κι ο βασικός λόγος που αυτό συμβαίνει είναι η λανθασμένη χρήση της έννοιας του κινήτρου. Ποτέ δεν πρόκειται να νιώσεις έτοιμος να κάνεις ορισμένα πράγματα κι αυτό δεν είναι λόγος για να μην τα κάνεις. Δεν χρειάζεσαι κίνητρο. Τουλάχιστον σε επίπεδο εκκίνησης. Κι όχι απλά δε χρειάζεται να νιώσεις έτοιμος, αλλά δε χρειάζεται και να νιώσεις κι οτιδήποτε.
«Αν δε μάθεις πώς να αποσυνδέσεις τα συναισθήματά σου από τη δράση, δε θα ξεκλειδώσεις ποτέ τις πραγματικές σου δυνατότητες.» Δεν πολεμάμε ποτέ με την απόφαση του να δράσουμε, πολεμάμε πάντα με το πώς αισθανόμαστε γύρω από αυτό. Και η Robins το επιβεβαιώνει. «Δεν μπορούμε να ελέγξουμε το πώς αισθανόμαστε. Μπορούμε όμως πάντα να επιλέξουμε τον τρόπο με τον οποίο θα δράσουμε.»
Πηγές: Mel Robbins YouTube channel, TedTalks και εδώ
