φιλοσοφία

Η Ηθική στον Σενέκα

positivus
Τα φιλοσοφικά έργα του Σενέκα (Διάλογοι ή Επιστολές) είναι προσανατολισμένα στη στωική φιλοσοφία, η οποία εξακολουθούσε να διδάσκεται στον αρχαίο κόσμο (Αρχαία, Μέση και Νεότερη Στοά) για 600 συνεχόμενα χρόνια. Οι Στωικοί ήταν οι Έλληνες φιλόσοφοι της μεταγενέστερης αρχαιότητας, που έδωσαν υψηλό ηθικό τόνο στη διδασκαλία τους και έβλεπαν τον άνθρωπο, πάνω από όλα, ως ένα λογικό ον. Στα φιλοσοφικά του έργα, ο Σενέκας, δεν ασχολείται με τη βελτίωση της θεωρίας αλλά με την προσαρμογή της ελληνικής στωικής φιλοσοφίας στη ρωμαϊκή εποχή. Ο ίδιος προσπάθησε να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ φιλοσοφίας και πρακτικής ζωής. Με την προσπάθειά του αυτή ήθελε να τοποθετήσει την επίτευξη του φιλοσοφικού ιδεώδους μέσα στα όρια των δυνατοτήτων του μέσου ανθρώπου, να το καταστήσει ζωντανή δύναμη προσπελάσιμη στα άτομα μέσα στην κοινωνία προκρίνοντας από τα διάφορα ηθικά δόγματα των Στωικών εκείνα, που θεωρούσε ορθότερα και πιο ωφέλιμα, για να βασίζεται σε αυτά η ζωή. [...]

Γούντυ Άλλεν: Η φιλοσοφία είναι ένα από τα εργαλεία της νόησης

positivus
«Αντί να διαβάζουμε Πλάτωνα και Αριστοτέλη, διαβάζουμε για την οικονομική καταστροφή της Ελλάδας», είχε δηλώσει πριν λίγο καιρό ο Γούντυ Άλλεν στη διάρκεια του φεστιβάλ των Καννών. «Είναι φρικτό», είχε εξηγήσει. Κάθε μέρα διαβάζω για την καταστροφή της χώρας αυτής, της γενέτειρας της τραγωδίας, της φιλοσοφίας, των επιστημών και της δημοκρατίας. Διαβάζουμε ότι σύντομα θα εγκαταλείψει την Ευρώπη και το ευρώ. Η ανεργία έχει αγγίξει απειλητικά επίπεδα και το τέλος είναι προ των πυλών. Είναι κρίμα. Αντί για Πλάτων και Σωκράτη, όλοι εμείς που δεν έχουμε ιδέα για οικονομία, διαβάζουμε αυτά τα φρικτά πράγματα. Είναι κρίμα». [...]

Οι καλύτερες ατάκες του Όσκαρ Ουάιλντ

positivus
Ποιητής, συγγραφέας, κριτικός, δανδής της Βικτωριανής εποχής, γνωστός για την πολυτάραχη ερωτική ζωή του, την καταδίκη του σε διετή φυλάκιση για ομοφυλοφιλία – στην Βικτωριανή Αγγλία βεβαίως -, το βιτριολικό του χιούμορ και τις ατάκες του. [...]

Άρθουρ Σοπενχάουερ (1788 – 1860)

positivus
Ο Άρθουρ Σοπεγχάουερ (Arthur Schopenhauer) ήταν γερμανός φιλόσοφος και βασίστηκε στον Καντιανό θεωρητικό διαχωρισμό της πραγματικότητας. Σύμφωνα με τον οποίο, η πραγματικότητα υπάρχει όπως την αντιλαμβανόμαστε και τη γνωρίζουμε (φαινομενική), με τις γενικές μορφές που εισάγονται από τη νόηση και τις αισθήσεις μας (χώρο, χρόνο, κατηγορίες), ενώ η ίδια από μόνη της είναι τελείως διαφορετική. Ο διαχωρισμός αυτός άφηνε μία κενή θέση για τη δημιουργία και την υποστήριξη άλλων κοσμοθεωριών. [...]

Θωμάς Ακινάτης

positivus
Στο δεύτερο μισό του Μεσαίωνα συνέβη κάτι που παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον για τη φιλοσοφία. Άρχισε να γίνεται αισθητή η επιρροή των Αράβων στην Ισπανία. Οι Άραβες είχαν διασώσει μέσα απ’ όλο το Μεσαίωνα τα έργα του Αριστοτέλη. Από το 1200 περίπου και μετά, Άραβες σοφοί ήρθαν στη Βόρεια Ιταλία μετά από πρόσκληση των εκεί ηγεμόνων. Κατ’ αυτό τον τρόπο, έγιναν γνωστά πολλά από τα έργα του Αριστοτέλη και μεταφράστηκαν στα λατινικά από τα ελληνικά και τα αραβικά. Κι αυτό, με τη σειρά του, γέννησε ένα νέο ενδιαφέρον για τη μελέτη της φύσης και των φυσικών φαινομένων. [...]

Σοπενχάουερ: Η μάζα στοχάζεται ελάχιστα

positivus
«Για να κρύψουν την έλλειψη πραγματικών σκέψεων, κάποιοι έχουν εφεύρει μια εντυπωσιακή μηχανή που κατασκευάζει μεγάλες σύνθετες λέξεις, περίπλοκες κοινοτοπίες, ατέλειωτες προτάσεις, νέες και ανήκουστες εκφράσεις, που όλα αυτά μαζί δημιουργούν μια κατά το δυνατόν δύσκολη γλώσσα, που δίνει την εντύπωση της ευρυμάθειας. [...]

Τα όρια της ελευθερίας

positivus
Από το σχολείο ήδη μαθαίνουμε πως η ελευθερία μας σταματά εκεί που αρχίζει η ελευθερία των άλλων. Είναι μια φράση που εύκολα μπορεί να την απομνημονεύσεις αλλά δύσκολα να την εφαρμόσεις, εάν κρίνω από τις καθημερινές «συνοριακές διαμάχες» του γιου μου και της κόρης μου. Όλοι όμως θα συμφωνήσουν ότι η ελευθερία δεν μπορεί να είναι απεριόριστη και ότι ένας σοβαρός λόγος περιορισμού της είναι πως σε πολλές περιπτώσεις η κατανομή της αποτελεί παίγνιο σταθερού αθροίσματος (μια, έστω μικρή, αύξηση της ελευθερίας του ενός συνεπάγεται ανάλογη μείωση της ελευθερίας κάποιου άλλου). Ακόμα και στα πλέον φιλελεύθερα κράτη η ατομική ελευθερία δεν περιορίζεται μόνο προς χάριν της δικαιότερης κατανομής της. Δυστυχώς, υπάρχουν πολλά – ορισμένες φορές σοβαρά – επιχειρήματα για τον περιορισμό της και σε πολλές περιπτώσεις τόσο πειστικά ώστε να υιοθετούνται από αυτούς που λαμβάνουν αποφάσεις. [...]

Το τριεπίπεδο Γνώση – Συνείδηση – Ευτυχία: Η ανθρωπότητα θα είναι ευτυχισμένη

positivus
Τι είναι αυτό που μπορεί να νικήσει, να συντρίψει, να εξοστρακίσει από το σημερινό δρόμο, αυτό το φοβερό τρίγωνο προκατάληψη – ανθρώπινα πάθη – άρρωστο κατεστημένο; Τι είναι αυτό που μπορεί ν’ απελευθερώσει το άτομο και να το αναδείξει σε άνθρωπο με ελεύθερη σκέψη και επομένως και με ελεύθερη δράση; Τι είναι αυτό που μπορεί να βάλει τον πλανήτη μας σε μια ασφαλή πορεία και ταυτόχρονα να καταπολεμήσει τη φτώχεια, την αρρώστια και την αγραμματοσύνη; Τι είναι αυτό που μπορεί να γιατρέψει την ανθρωπότητα από τα δεινά της; Τι είναι αυτό τέλος πάντων που μπορεί να βγάλει τον άνθρωπο από το σημερινό δρόμο της ηθικής κατάπτωσης και να τον βάλει σ’ ένα νέο υγιή δρόμο, με υψηλές πνευματικές, ηθικές και πολιτισμικές αξίες; Τι είναι αυτό που μπορεί να φτιάξει έναν ανθρώπινο κόσμο, όπου ο καθένας να μπορεί να ζει μια αξιοπρεπή ζωή, σ’ ένα περιβάλλον όπου οι άνθρωποι θα είναι φιλικοί μεταξύ τους και όχι ανταγωνιστικοί και εχθρικοί; Κοντολογίς, τι είναι αυτό που μπορεί να φτιάξει έναν κόσμο ανθρωπιάς για όλους μας και από όλους μας; [...]

Οι δεύτερες ευκαιρίες στις σχέσεις

positivus
Στην ζωή μας πολλές φορές έχουμε προδοθεί και έχουμε προδώσει, τόσο στις ερωτικές όσο και στις φιλικές μας σχέσεις. Έτσι συχνά βρισκόμαστε στο δίλημμα αν αξίζει να δώσουμε ή να πάρουμε μία δεύτερη ευκαιρία. Πόσο αποτελεσματικές είναι όμως οι δεύτερες ευκαιρίες; Αξίζει να υπάρχουν; Πετυχαίνουν πάντα; [...]

Στη χορεία των στωικών

positivus
Για διάστημα τριών περίπου αιώνων, από την εποχή των κατακτήσεων του Μεγάλου Αλεξάνδρου, που η ολοκλήρωσή τους συμπίπτει με τον θάνατό του (323 π.Χ.), ως την πλήρη υποταγή των βασιλείων των διαδόχων στους Ρωμαίους (31 π.Χ.), η Κεντρική και Ανατολική Μεσόγειος έζησε την ανάπτυξη ενός πολιτισμού που χαρακτηρίζεται από τους ιστορικούς με τον όρο ελληνιστικός. [...]