φιλοσοφία

Έχεις δύο αυτιά αλλά ένα στόμα – Άκου δύο φορές και μίλα μία

Η φλυαρία είναι μεγάλη πληγή του σύγχρονου ανθρώπου. Αν μελετήσει κανείς τις διαφημίσεις της τηλεφωνίας, θα συμπεράνει κάτι που φαίνεται αβλαβές —την προτροπή προς τη φλυαρία («Μιλήστε δωρεάν, όσο θέλετε!»)— αλλά δεν είναι. Όταν μιλάμε ακατάπαυστα, είναι φυσικό να λέμε βλακείες και να επαναλαμβάνουμε τα ίδια και τα ίδια. [...]

Να επιζητούμε συναναστροφή με ανθρώπους που μας κάνουν καλύτερους, όχι με εκείνους που ενθαρρύνουν τον χειρότερο μας εαυτό

Οι άνθρωποι είναι σαν τα χημικά στοιχεία: όταν δύο από αυτά έρχονται σε επαφή, είτε αδρανούν είτε αντιδρούν. Στη δεύτερη περίπτωση αλλάζουν και τα δύο. Πολλές φορές, μετά από μια βραδιά που περάσαμε μαζί με άλλους, λέμε: «Απόψε το κανιβαλίσαμε». Τι σημαίνει αυτό; Το αισθητικό μας επίπεδο έπεσε, η συμπεριφορά μας αλλοιώθηκε λόγω της ύπαρξής μας στο εσωτερικό μιας ομάδας. Η ομάδα εξασκεί μια μορφή πίεσης, μας κάνει όλους λίγο πολύ όμοιους, μας ισοπεδώνει. [...]

Κριτική του Καθαρού Λόγου

Τι σημαίνει όμως ο τίτλος αυτός του έργου του Ιμανουέλ Καντ; «Κριτική» ουσιαστικά σημαίνει «κριτική ανάλυση». Ο Καντ δεν καταφέρεται κατά του «καθαρού λόγου» παρά μόνο στο τέλος, για να δείξει τους περιορισμούς του. [...]

Η ψευδαίσθηση της ανθρώπινης βούλησης

Νέα μελέτη υποστηρίζει ότι έχει εντοπίσει ισχυρές ενδείξεις που δίνουν ένα τέλος στο δίλημμα αν οι πράξεις μας είναι αποτέλεσμα δικών μας προθέσεων ή όχι, αναφέροντας ότι οι “σκέψεις γεννούν τη δράση” και όχι το αντίθετο. Κάποιοι, όμως, δεν βιάζονται να κλείσουν το θέμα που απασχολεί φιλόσοφους, ψυχολόγους και νευροεπιστήμονες εδώ και αιώνες: υπάρχει ή όχι συνειδητή βούληση; [...]

Η φιλοσοφία ως κατανοητικός λόγος

Όταν κανείς δοκιμάζει να προσεγγίσει την αρχαία ελληνική φιλοσοφία, πρωτίστως έρχεται αντιμέτωπος με το ερώτημα για τη γένεσή της. Πράγματι, η νέα ποιότητα των φιλοσοφικών θεωρήσεων της φύσης και της κοινωνίας δεν προέκυψε απροϋπόθετα. Η φιλοσοφία δεν γεννήθηκε, όπως η Παλλάδα Αθηνά, από το κεφάλι του Δία. Κι ακόμη, η φιλοσοφική συνείδηση δεν διαμορφώθηκε αγνοώντας την πολυπλοκότητα της εκάστοτε ρεαλιστικής πραγματικότητας. [...]

Ο Θεός είτε θέλει να καταργήσει το Κακό, αλλά δεν μπορεί, είτε δεν θέλει

Δεν υπάρχει παλιότερη και πιο οδυνηρή διαμάχη από αυτήν περί του Θεού. Ο καθένας μας είναι ελεύθερος να διαλέξει τον θεό του, τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται το σύμπαν και τη δημιουργία του. Όλοι οι άνθρωποι αναρωτιούνται: Γιατί ο Θεός που είναι παντοδύναμος επιτρέπει τόσα δεινά στον κόσμο; Γιατί η ύπαρξη της ελεύθερης βούλησης του ανθρώπου καταλήγει στο Κακό; Γιατί οι άνθρωποι δεν μπορούν να συμφωνήσουν σε μια ενιαία θρησκεία; [...]

Η ηθική του Δημόκριτου

Η συμπεριφορά του ανθρώπου δεν καθορίζεται κατά τον Δημόκριτο από τον τρόπο δομής των υλικών ατόμων ή από εξωτερικές επιδράσεις. Η ατομική θεωρία του φιλοσόφου δεν έχει καμιά σχέση με τις ηθικές του αντιλήψεις ούτε τις επηρέασε. Από την ηθική του Δημοκρίτου απουσιάζει κάθε ντετερμινιστική αλλά και κάθε υλιστική ή νατουραλιστική σκέψη. [...]

Αν θέλεις να είσαι καλός, ξεκίνα από την πεποίθηση ότι είσαι κακός

Η στωική αντίληψη της αρετής έχει αφήσει ανεξίτηλο, αν και υποτιμημένο, το αποτύπωμα της στον πολιτισμό μας. Ο Καρτέσιος, ο Σπινόζα, ο Ρούσσο, ο Νίτσε, ο Μαρξ και οι «ιδρυτές-πατέρες» των ΗΠΑ έχουν επηρεαστεί από αυτό το ηθικό σύστημα. [...]

Η ζωή είναι σαν ένα συμπόσιο

Κανείς δεν μας χρωστάει και τίποτα δεν είναι δεδομένο. Η ζωή είναι σαν μια γιορτή. Ας σκεφτούμε τη ζωή μας σαν γιορτή, κανονισμένη προς όφελος μας από τον θεό, σαν κάτι που πρέπει να ζούμε με χαρά και να μη λυγίζουμε από τις δυσκολίες. Ας τη σκεφτούμε και σαν παιχνίδι. [...]

Υπάρχει Ηθική Ψήφος;

Ολοένα και περισσότερο τις τελευταίες μέρες η λέξη Ηθική πρωταγωνιστεί στις διαφημιστικές καμπάνιες και στις προεκλογικές εξαγγελίες των κομμάτων. Προφέροντάς την, οι πολιτικοί, προσπαθούν να εξορκίσουν τη θεμελιώδη ασυμφωνία που υπάρχει μεταξύ ηθικής και πολιτικής όχι μόνο επειδή -επανειλημμένα όπως έχει αποδειχθεί- οι ίδιοι προβαίνουν σε ανήθικες πράξεις, αλλά κυρίως (και αυτό είναι το φιλοσοφικά ενδιαφέρον) επειδή υπάρχουν συγκεκριμένοι λόγοι που οι πολιτικές πράξεις δεν μπορούν να αξιολογηθούν ηθικά. [...]