Σύμφωνα με τον Αμερικανό αναπτυξιακό ψυχολόγο Howard Gardner, καθηγητή στο Χάρβαρντ, οι άνθρωποι εκδηλώνουν 8 διαφορετικούς τύπους νοημοσύνης. Οι απόψεις του αναφέρουν πως οι άνθρωποι έχουν πολλούς διαφορετικούς τρόπους επεξεργασίας πληροφοριών και αυτοί οι τρόποι είναι σχετικά ανεξάρτητοι ο ένας από τον άλλο. Συγχρόνως άλλαξε τον χάρτη της εκπαίδευσης σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η Θεωρία της Πολλαπλής Νοημοσύνης του Gardner χωρίζει την ανθρώπινη νοημοσύνη σε οκτώ διαφορετικούς τύπους αντί να εξετάζει μια ενιαία ικανότητα. Θεώρησε τη νοημοσύνη ως τη βιοψυχολογική δυνατότητα για την επεξεργασία πληροφοριών. Υποστηρίζει ότι τα ανθρώπινα όντα έχουν διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους επεξεργάζονται δεδομένα, καθένας από τους οποίους είναι ανεξάρτητος. Οι οκτώ τύποι νοημοσύνης που περιγράφονται από τον Gardner περιλαμβάνουν: μουσικορυθμική, οπτική-χωρική, λεκτική-γλωσσική, λογική-μαθηματική, σωματική κιναισθητική, διαπροσωπική, ενδοπροσωπική και νατουραλιστική. Το 2009, πρότεινε επίσης δύο επιπλέον τύπους νοημοσύνης, την υπαρξιακή και την και την παιδαγωγική-ηθική.
Πολλοί δάσκαλοι και ειδικοί παιδαγωγοί έχουν εμπνευστεί από τη θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης του Gardner, καθώς έδωσε την ιδέα ότι υπάρχουν περισσότεροι από ένας τρόποι για να οριστεί η νοημοσύνη ενός ατόμου.
Πριν εξετάσουμε τη Θεωρία της Πολλαπλής Νοημοσύνης του Gardner, ας ρίξουμε μια ματιά σε μερικούς τυπικούς ορισμούς δύο λεξικών της «νοημοσύνης»:
«Η ικανότητα να μαθαίνεις, να κατανοείς και να κρίνεις ή να έχεις απόψεις που βασίζονται στη λογική» – Λεξικό Κέμπριτζ
«Ικανότητα για μάθηση, συλλογισμό, κατανόηση και παρόμοιες μορφές νοητικής δραστηριότητας. ικανότητα να συλλαμβάνουμε αλήθειες, σχέσεις, γεγονότα, νοήματα κ.λπ.» – Dictionary.com
Ο ίδιος πρότεινε στο βιβλίο του που δημοσιεύθηκε το 1983 «Frames of Mind: The Theory of Multiple Intelligences ότι η θεωρία του είχε σκοπό να «ενδυναμώσει τους εκπαιδευόμενους» και να μην τους περιορίσει σε έναν μόνο τρόπο μάθησης. Έχει επίσης τονίσει την ανάγκη μεταρρύθμισης του τρόπου με τον οποίο δημιουργούνται τα εκπαιδευτικά προγράμματα σπουδών για να βοηθήσουν τους μαθητές να επικεντρωθούν στις πραγματικές τους ικανότητες αντί να περάσουν από ένα πρόγραμμα σπουδών που έχει πλάτος ένα μίλι και βάθος μια ίντσα.
Οι οκτώ τύποι ανθρώπινης νοημοσύνης, σύμφωνα με τον Gardner, διαμορφώνουν τις ικανότητες επίλυσης προβλημάτων ενός ατόμου. Ας ρίξουμε μια ματιά σε καθένα από αυτά τα είδη λεπτομερώς.
1. Μουσική-Ρυθμική
Σύμφωνα με τον Gardner, οι άνθρωποι που διαθέτουν υψηλό βαθμό μουσικής νοημοσύνης έχουν καλή σκέψη σε ρυθμούς, ήχους ή μοτίβα. Επομένως, ένα άτομο με υψηλότερη μουσικορυθμική νοημοσύνη μπορεί να είναι καλός μουσικός, μαέστρος, συνθέτης, τραγουδιστής κ.λπ.
2. Εικαστική-Χωρική
Οι άνθρωποι που διαθέτουν καλύτερη οπτικο-χωρική νοημοσύνη μπορούν να οπτικοποιήσουν καλύτερα αντικείμενα, όπως εικόνες, εικονογραφήσεις, χάρτες, γραφήματα, βίντεο και παρόμοια. Μερικά παραδείγματα κατάλληλων επαγγελμάτων για τέτοιους ανθρώπους μπορεί να περιλαμβάνουν την εργασία ως αρχιτέκτονας, φωτογράφος, σχεδιαστής εσωτερικών χώρων κ.λπ.
3. Λεκτική-Γλωσσική
Όταν κοιτάμε δασκάλους, συγγραφείς, δημόσιους ομιλητές, παρουσιαστές ειδήσεων και ηθοποιούς, συνήθως βλέπουμε άτομα με υψηλό βαθμό λεκτικής-γλωσσικής νοημοσύνης. Αυτός ο τύπος νοημοσύνης επιτρέπει στους ανθρώπους να κατακτήσουν τη χρήση των λέξεων, τόσο προφορικά όσο και γραπτά.
4. Λογική-Μαθηματική
Μερικοί άνθρωποι μπορούν να λύσουν σύνθετα μαθηματικά προβλήματα μέσα σε λίγα λεπτά ή και δευτερόλεπτα, ενώ Άλλοι δυσκολεύονται να τα καταλάβουν ακόμη και αφού αφιερώσουν πολύ χρόνο στο να αναλογιστούν πώς λειτουργούν. Ο υψηλός βαθμός λογικομαθηματικής νοημοσύνης καθιστά δυνατό για μερικούς ανθρώπους να είναι καλοί στις λογικές και μαθηματικές δεξιότητες, που κυμαίνονται από επιστήμονες έως μαθηματικούς και λογιστές.
5. Σωματική-Κιναισθητική
Οι αγρότες, οι μηχανικοί, οι ξυλουργοί, οι χορευτές και οι αθλητές διαθέτουν καλό συντονισμό χεριού-ματιού και ευκινησία. Σύμφωνα με το μοντέλο του Gardner, τέτοιοι άνθρωποι έχουν υψηλή σωματική-κιναισθητική νοημοσύνη.
6. Διαπροσωπική
Τα άτομα με καλή διαπροσωπική νοημοσύνη είναι ικανά στην καθοδήγηση, την εξυπηρέτηση πελατών, την παροχή συμβουλών ψυχικής υγείας, τις πωλήσεις κ.λπ. Αυτός ο τύπος νοημοσύνης επιτρέπει καλύτερες δημόσιες συναλλαγές, καθώς αυτά τα άτομα μπορούν να αξιολογήσουν καλύτερα τα συναισθήματα, τις διαθέσεις, τις επιθυμίες και τα κίνητρα άλλων ανθρώπων.
7. Ενδοπροσωπική
Στα άτομα με καλύτερη ενδοπροσωπική νοημοσύνη αρέσει να κατανοούν και να αξιολογούν καλύτερα τα συναισθήματα, τα κίνητρά τους και τη σχέση τους με τους άλλους. Κάποιος με υψηλό βαθμό ευφυΐας μπορεί να είναι καλός συγγραφέας, φιλόσοφος ή επιχειρηματίας. Η καλύτερη ενδοπροσωπική νοημοσύνη οδηγεί στην ενδοσκόπηση. Η αυτοαξιολόγηση μπορεί να επιτρέψει στους ανθρώπους να εξερευνήσουν τη φιλοσοφική τους πλευρά και να εξερευνήσουν τα πράγματα από έναν φακό που τους δίνει βάθος στην κατανόηση των πραγμάτων.
8. Νατουραλιστική
Οι βιολόγοι, οι κηπουροί, οι αγρότες, οι εκπαιδευτές ζώων και οι γεωλόγοι έχουν μια εις βάθος κατανόηση της φύσης. Αυτοί οι άνθρωποι έχουν πραγματική νοημοσύνη που τους επιτρέπει να εναρμονίζονται με τη φύση.
Εφαρμογές
Ο Gardner πιστεύει ότι οι άνθρωποι πρέπει να τις διδάσκονται στο σχολείο για να βοηθηθούν να επιτύχουν τους επαγγελματικούς τους στόχους ακολουθώντας το φάσμα της νοημοσύνης τους. Ο Gardner, σε συνέντευξή του, ανέφερε ότι τώρα σκέφτεται να προσθέσει διδακτική-παιδαγωγική νοημοσύνη, που είναι η ικανότητα να διδάσκεις άλλους ανθρώπους με επιτυχία.
Οι δάσκαλοι πρέπει να αποδίδουν ίση βαρύτητα σε όλα τα είδη νοημοσύνης και να εντοπίζουν τις ιδιαίτερες δυνατότητες του κάθε μαθητή. Ενισχύοντας τα δυνατά του σημεία, τονώνουν την εμπιστοσύνη στον εαυτό και ενδυναμώνουν την αυτοεκτίμησή του, ώστε βασιζόμενος σε αυτήν να αποτολμά δραστηριότητες στις οποίες υστερεί . Ο Gardner προτείνει μεθόδους που να απευθύνονται σε όλα τα διαφορετικά είδη νοημοσύνης, όπως συνεργατική μάθηση, χρήση multimedia, μάθηση μέσω ρόλων, μάθηση σε εξωτερικούς χώρους, συλλογισμός και δημιουργία νοερών εικόνων. Πιστεύει, δηλαδή, ότι αν οι δάσκαλοι παρουσιάσουν τις πληροφορίες με μια ποικιλία τρόπων, η διδασκαλία θα γίνει πολύ πιο αποτελεσματική.
Ενώ έχουν γραφτεί αρκετά βιβλία σχετικά με την εφαρμογή της θεωρίας του Gardner στην εκπαίδευση και πολλά σχολεία την έχουν υιοθετήσει για εκπαιδευτική χρήση, ο ίδιος ο Gardner έχει επικρίνει τον τρόπο που η θεωρία του έχει χρησιμοποιηθεί στην εκπαίδευση. Το όραμά του συνάδει περισσότερο με τη χρήση συγκεκριμένων τύπων δυνατοτήτων ατόμων. Πιστεύει σε μη γενικά προγράμματα σπουδών και μεθόδους διδασκαλίας για τους μαθητές, επειδή έχει ως αποτέλεσμα οι άνθρωποι να ξεχνούν τα περισσότερα από αυτά που έχουν διδαχθεί μετά την ολοκλήρωση του πτυχίου τους.
Οι εταιρείες που έχουν κάνει καλή χρήση των δυνατοτήτων των εργαζομένων τους είναι από τους μεγαλύτερους καινοτόμους τα τελευταία χρόνια. Η Google έχει μια πολιτική 20% βάσει της οποίας επιτρέπει στους υπαλλήλους της να χρησιμοποιούν το 20% του αμειβόμενου χρόνου τους για προσωπικά έργα. Αυτό οδήγησε σε πολλά επιτυχημένα έργα με αποτέλεσμα τις κορυφαίες υπηρεσίες στον κόσμο, όπως το Gmail, το Google AdSense και οι Ειδήσεις Google. Ομοίως, η πρωτοβουλία Adobe Kickstart επιτρέπει στους υπαλλήλους να λάβουν μια πιστωτική κάρτα 1.000 $ για να δημιουργήσουν πρωτότυπα έργα τα οποία στη συνέχεια προωθούνται στα στελέχη. Ακόμα κι αν ένα μόνο στέλεχος δώσει το πράσινο σήμα, το πρωτότυπο μετακινείται στο επόμενο επίπεδο δοκιμών και χρηματοδότησης .
Όταν δημιουργείτε παρουσιάσεις για διαδικτυακά σεμινάρια ή συναντήσεις, είναι καλή ιδέα να αναλύετε πώς θα κατανοήσει το κοινό σας τις πληροφορίες ανάλογα με τον τύπο νοημοσύνης και το μοντέλο μάθησης.
Οι πιο επιτυχημένοι επιχειρηματίες του κόσμου δεν έφτασαν τυχαία στις θέσεις του κύρους τους. Μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι ο Steve Jobs είχε υψηλή οπτικοχωρική νοημοσύνη που του επέτρεψε να φέρει επανάσταση στον κόσμο των υπολογιστών. Ο Steve Jobs πίστευε επίσης στην ενδυνάμωση των εργαζομένων. Σκέφτηκε ότι δεν ωφελεί να προσλαμβάνει έξυπνους ανθρώπους για να τους δίνει αυστηρές οδηγίες. Αντίθετα, πίστευε ότι η πρόσληψη ταλαντούχων ατόμων συνεπαγόταν ότι τους επέτρεπε να πουν στην εταιρεία τι να κάνει. Κάποτε είπε, «Δεν έχει νόημα να προσλαμβάνεις έξυπνους ανθρώπους και να τους λες τι να κάνουν. προσλαμβάνουμε έξυπνους ανθρώπους για να μας πουν τι να κάνουμε».
Οι ηγέτες μπορούν να χρησιμοποιήσουν τη Θεωρία της Πολλαπλής Νοημοσύνης του Gardner για να κατανείμουν εργασίες, να ενθαρρύνουν τα μέλη της ομάδας τους να επικεντρωθούν σε αυτό στο οποίο είναι καλύτεροι και να προωθήσουν τη δημιουργικότητά τους. Οι ηγέτες που μπορούν να ξεπεράσουν τις ανασφάλειές τους είναι αληθινοί ηγέτες, οι οποίοι μπορούν να ανεβάσουν μια ομάδα ώστε να αποδώσει τα μέγιστα.
Τελικό συμπέρασμα
Η Θεωρία της Πολλαπλής Νοημοσύνης του Gardner είναι πιθανό να επεκταθεί σύντομα με νέες μορφές νοημοσύνης που θα προστεθούν σε αυτήν, πιθανότατα από τον ίδιο τον Gardner. Ενώ υπήρξε μεγάλη κριτική για τη θεωρία του όλα αυτά τα χρόνια, είναι μια ευρέως χρησιμοποιούμενη θεωρία με ευρύ φάσμα εφαρμογών, ιδιαίτερα στην εκπαίδευση και τη διδασκαλία. Αυτό δεν σημαίνει ότι αυτή η προσέγγιση δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για άλλα επαγγέλματα και τομείς της ζωής. Ενώ έχει γίνει πολλή συζήτηση σχετικά με τα εμπειρικά στοιχεία που απαιτούνται για την υποστήριξη της θεωρίας, κανείς από εμάς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι ορισμένοι άνθρωποι είναι φυσικά προσανατολισμένοι σε συγκεκριμένες δεξιότητες ενώ άλλοι όχι. Η μέτρηση των ικανοτήτων των ανθρώπων, των κλίσεων προς μια κατεύθυνσηγραμμή εργασίας ή ενός συγκεκριμένου τύπου γνώσης μπορεί να τους επιτρέψει να αποδώσουν ακαδημαϊκά και επαγγελματικά χρησιμοποιώντας το φάσμα της νοημοσύνης τους.
Εταιρείες όπως η Google, η Amazon, η Apple και η Adobe είναι μερικά παραδείγματα του τρόπου με τον οποίο οι άνθρωποι μπορούν να επιτρέψουν στις εταιρείες να αναπτυχθούν αξιοποιώντας με τον καλύτερο τρόπο το φάσμα της ευφυΐας τους. Ενώ οι άνθρωποι διαθέτουν περισσότερους από έναν τύπους νοημοσύνης, σύμφωνα με τον Gardner, η έμφαση που δίνει φαίνεται να επιτρέπει στους ανθρώπους να ξεκλειδώσουν τις πραγματικές τους δυνατότητες. Για να επιτραπεί στους ανθρώπους να το κάνουν αυτό, τα εκπαιδευτικά ιδρύματα έχουν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο. Για να βοηθήσουν τους μαθητές να προσθέσουν περισσότερο βάθος στις σπουδές τους, ακόμα κι αν μειώνουν το πρόγραμμα σπουδών ώστε να ταιριάζει στις δεξιότητες, τις φιλοδοξίες και τις ικανότητες των μαθητών.
